سیستم اعلام حریق با تشخیص زودهنگام حریق و هشدار آتش سوزی های احتمالی، نقش مهمی در حفاظت از جان و اموال دارد. این سیستم ها برای تشخیص وجود دود، گرما یا سایر شاخص های آتش سوزی و شروع واکنش های مناسب برای کاهش خطر طراحی شده اند. اعلام حریق اجزای ضروری زیرساخت های ایمنی ساختمان است که به عنوان اولین خط دفاعی در برابر تأثیر مخرب آتش سوزی عمل می کند.
هدف اولیه یک سیستم اعلام حریق، تشخیص آتش سوزی در مراحل اولیه، هشدار سریع به افراد و امدادگران همچنین تسهیل تخلیه هماهنگ و به موقع است. سیستمهای اعلام حریق مدرن مجهز به فناوریهای پیشرفته از جمله دتکتورهای دود، دتکتورهای حرارتی و کنترل پنل هستند تا دقت و قابلیت اطمینان خود را افزایش دهند.
در این مقاله مولفهها و عملکردهای کلیدی سیستمهای اعلام حریق، اهمیت آنها در تنظیمات مختلف و پیشرفتهای تکنولوژیکی را که به اثربخشی آنها در جلوگیری از بلایای مرتبط با آتشسوزی کمک میکند، بررسی میکند. درک اهمیت سیستم اعلام حریق برای ایجاد محیط های ایمن تر و به حداقل رساندن خطرات احتمالی مرتبط با شرایط اضطراری آتش سوزی بسیار مهم است.
سیستم اعلام حریق که با عناوینی مثل سیستم کشف و اعلام حریق، سیستم اعلان حریق و سیستم هشدار حریق نیز به آن اشاره می شود، بخشی از سیستم حفاظت در برابر حریق است. این سیستم نقشی حیاتی برای پیشگیری و کاهش خسارت مالی و جانی در ساختمان های تجاری، مسکونی و صنعتی دارد. به همین دلیل در این مطلب از وبلاگ کیوپیکت به بررسی چیستی، اهمیت، انواع، اجزا و قیمت این سیستم می پردازیم.
مطالب مرتبط: اطفا حریق چیست
سیستم اعلان حریق یا اعلام حریق
در بازار تجهیزات اعلام حریق اصطلاحاتی مثل سیستم کشف و اعلام حریق، سیستم هشدار حریق، سیستم اعلام حریق و سیستم تشخیص حریق رایج هستند. اما بیشتر از عنوان «اعلام حریق» و بعد «اعلان حریق» استفاده می شود.
با اینکه دو واژه «اعلام» و «اعلان» به نوعی هم معنی و مترادف هستند اما لغت «اعلان» در فارسی به معنی «خبر دادن» و «مطلع ساختن» است. ولی «اعلان» به معنی «ظاهر ساختن» و «آشکار کردن» است.
با توجه به توضیح فوق بهتر است در مورد تجهیزاتی که وظیفه کشف و تشخیص حریق را به عهده دارند مثل سنسورها و دتکتورها از پسوند «اعلان حریق» استفاده شود: دتکتور اعلان حریق.
اما در مورد تجهیزاتی که وظیفه اطلاع رسانی و هشدار حریق را بر عهده دارند مثل زنگ ها، آژیرها و فلاشرها از پسوند «اعلام حریق» استفاده شود: آژیر اعلام حریق.
سیستم اعلام حریق چیست؟
سیستم اعلان حریق شبکه ای از تجهیزات و دستگاه هایی است که برای شناسایی و هشدار به افراد در مورد وجود آتش یا دود در داخل ساختمان به یکدیگر متصل می شوند. این سیستم طراحی شده است تا تشخیص زودهنگام، هشدار و قابلیت های ارتباطی را برای اطمینان از ایمنی ساکنان و کاهش خطر آسیب اموال ناشی از آتش سوزی فراهم کند.
هنگامی که حسگرهای موجود در سیستم، دود یا گرما را تشخیص می دهند، سیگنالی را به پانل کنترل اعلام حریق ارسال می کنند و سپس دستگاه های هشدار مانند آژیر، فلاشر یا سیستم های تخلیه صوتی را فعال می کنند.
سیستم اعلان حریق وظیفه هشدار وقوع یا احتمال وقوع آتش سوزی را برعهده دارد تا افراد و ساکنین را از بروز حریقی خانمان سوز آگاه کند. اعلام زود هنگام آتش سوزی توسط تجهیزات سیستم تشخیص و هشدار حریق باعث میشود قبل از آنکه جان و مال مردم در معرض خطر قرار گیرد، آتش مهار شده و از صدمات زیادی جلوگیری شود.
علاوه بر آنچه گفته شد، نصب سیستم تشخیص حریق در برخی ساختمان ها بر اساس مبحث سوم مقررات ملی ساختمان الزامی است. عدم نصب تجهیزت مذکور عدم صدور تاییدیه پایان کار ساختمان را در پی خواهد داشت.
انواع سیستم اعلام حریق
سیستم اعلان حریق را از جنبه هایی مثل روش کاربری، مکان کاربری، میزان دقت سیستم، میزان پیچیدگی سیستم به انواع مختلفی تقسیم کرد.
دستی
سیستم دستی اعلام حریق معمولا توسط شستی های هشدار حریق و از طریق انسان فعال می شود.
خودکار
سیستم کشف حریق اتومات با تشخیص وجود حریق یا آثار آن از طریق آشکارسازها به طور خودکار تجهیزات هشدار یا اطفای حریق را فعال می کند.
سیستم اعلان حریق خودکار نیز خود به دو نوع موضعی و مرکزی تقسیم می شود:
سیستم خودکار موضعی
در این سیستم که معمولا مصارف خانگی دارد، از دتکتورهایی استفاده می شود که دارای تجهیزات هشدار مثل آژیر و فلاشر هستند. سیستم هشدار حریق اتومات موضعی فاقد کنترل پنل و سیستم مرکزی است.
سیستم اعلان حریق اتومات مرکزی
این سیستم دارای کنترل پنل مرکزی و سایر تجهیزات مثل انواع دتکتورها، شستی، آژیر و فلاشر است که به صورت یک شبکه سیستم اعلام حریق را تشکیل می دهند. برای ساختمان های چند طبقه، اماکن تجاری، اداری و صنعتی معمولا سیستم کشف حریق خودکار مرکزی مورد استفاده قرار می گیرد.
سیستم کشف و هشدار حریق خانگی و صنعتی
سیستمهای اعلام حریقی که در بازار وجود دارد، کاربریهای متنوعی دارند. به این معنا که سیستم هشدار حریق مورد استفاده در منازل با آنچه که در مجتمع های بزرگ، پالایشگاه ها، پتروشیمی ها و… به کار می رود، بسیار متفاوت است.
در سیستم های اعلام حریق خانگی معمولا از تجهیزات با پیچیدگی و قابلیت های کمتر استفاده می شود. اما در سیستم های کشف و اعلام حریق صنعتی تجهیزات دقیق تر و با قابلیت های بیشتر استفاده می شود.
به طور مثال در جوهای بالقوه انفجاری از سیستم پایش گاز و آتش یا همان سیستم F&G سیستم استفاده می شود که معمولا از تجهیزات ضد انفجار دارای گواهینامه ATEX مثل دتکتورهای گاز ضد انفجار یا دتکتورهای شعله ضد انفجار استفاده می شود.
انواع سیستم اعلام حریق خودکار مرکزی
فناوری های اعلام حریق با سرعت زیادی در حال توسعه است. این سیستم های کشف و هشدار حریق را می توان به به طور کلی به دسته های زیر تقسیم کرد:
آدرس پذیر
متعارفی
بی سیم
هوشمند
در ادامه به توضیح ویژگی های هر یک از این سیستم ها می پردازیم.
سیستم آدرس پذیر
در این نوع سیستم ها همانطور که از نامش پیداست به تمامی قطعات و مدارهای داخلی که روی یک مسیر تحت عنوان لوپ قرار گرفتهاند، آدرسی منحصر به فرد داده میشود تا بتوانند به راحتی مکانی که سنسورها ایجاد حریق را تشخیص دادهاند، به سرعت به پنل مرکزی اعلام نمایند. تشخیص مکان حریق و اعلام سریع آن به پنلهای مرکزی از جمله ویژگی های مهمی است که این نوع سیستم کشف و اعلان حریق را نسبت به دیگر مدلها متمایز کرده است.
سیستم متعارفی
سیستم اعلان حریق متعارفی تمامی فضا را به چندین زون یا ناحیهی منحصر به فرد تقسیم بندی میکند که هر یک نام جداگانه ای دارند. و تجهیزات تمامی زون ها در نهایت به کنترل پنل مرکزی متصل می شود.
این سیستم آدرس پذیر نیست بنابراین اطلاعات دقیقی از مکان حریق به ما نمیدهد و تنها زون وقوع حریق مشخص می شود. معمولا برای اینکه در یک زون بتوان تشخیص داد کدام بخش حریق رخ داده از تجهیزات جانبی مانند چراغ سردرب که عموما در ساختمان های مسکونی بالای درب هر واحد قرار دارد، استفاده می شود.
سیستم تشخیص و هشدار حریق بی سیم
این نوع از سیستم ها تفاوتی در نوع عملکرد خود با سیستم آدرس پذیر ندارند. تنها نکته ی تفاوت در نحوه ی اتصال آنهاست که از طریق امواج بلوتوث، رادیویی و دیگر امواج ممکن، اتفاق خواهد افتاد.
ما در مطلب دیگری این سیستم را معرفی کرده ایم: سیستم های اعلام حریق بی سیم و برندهای برتر آن
سیستم اعلام حریق هوشمند
یکی از جدیدترین نسل محصولات در حوزه ی ایمنی و آتش نشانی که معمولا به عنوان دستهبندی متعارف و رایجی شناخته نمی شوند، سیستم های اعلام حریق هوشمند هستند. این سیستمها عموما مشابه همان سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر هستند با این تفاوت که تجهیزات مورد استفاده در این سیستم برای تمامی موارد حتی میزان حساسیت خود قابل تنظیم است و قابلیت تفکیک عوامل حریق را از عوامل مشابه دارند.
برای مثال دتکورهای دودی هوشمند می توانند نوع دودهایی که به محفظه ی آنها وارد می شود را از هم تمیز دهند. بعلاوه در این سیستم ها امکان ارتباط دتکتورها و دیگر تجهیزات با دیگر سیستم های امنیتی موجود در محل مورد نظر فراهم شده است.
برای مثال به هنگام تشخیص حریق از کنترل پنل دستور راه اندازی سیستم تهویه در راهروهای فرار و انتقال آسانسور به امن ترین طبقه برای خروج افراد حاضر در آن به سیستم امنیت و برق ساختمان ارسال می شود.
به طورکلی همواره هر جایی که پای تکنولوژی به میان آید، مدیریت راحت و هوشمندانه ی امور فراهم خواهد شد. و همین ویژگی مزیت سیستمهای اعلام حریق هوشمند نسبت به دیگر تجهیزات است.
قطعات و اجزا
به طور معمول، یک سیستم اعلان حریق از اجزای مختلفی از جمله آشکارسازهای دود، آشکارسازهای حرارت، ایستگاه های کشش دستی، پنل های کنترل اعلام حریق، دستگاه های هشدار صوتی و تصویری و گاهی اوقات سیستم های اطفا مثل اسپرینکلر تشکیل شده است. این دستگاهها با هم کار میکنند تا محیط را از نظر علائم آتش سوزی یا دود کنترل کنند و در مواقع اضطراری هشدار دهند.
از جمله اجزای مهم و اصلی سیستم اعلام حریق عبارت است از:
- دتکتورها
- شستی ها
- آژیرها و فلاشرها
- کنترل پنل
- ماژول ها
استانداردهای سیستم اعلام حریق
چندین استاندارد وجود دارد که بر طراحی، نصب و نگهداری سیستم های اعلام حریق حاکم است. برخی از رایج ترین استانداردها عبارتند از:
استاندارد انجمن ملی حفاظت از آتش آمریکا (NFPA) 72: این استاندارد اولیه برای سیستم های اعلام حریق در ایالات متحده است. این استاندارد همه موارد از طراحی و نصب تا تست و نگهداری را پوشش می دهد.
استاندارد کمیته بین المللی الکتروتکنیکال (IEC) 61508 / 61511: این استانداردها دستورالعمل هایی را برای ایمنی عملکردی سیستم های الکترونیکی الکتریکی، الکترونیکی و قابل برنامه ریزی از جمله سیستم های اعلام حریق ارائه می دهند.
استانداردهای بریتانیا (BS): در انگلستان، سیستم های اعلام حریق توسط استانداردهای مختلف بریتانیا تنظیم می شوند، از جمله BS 5839 که طراحی، نصب، راه اندازی و نگهداری سیستم های کشف و اعلام حریق را پوشش می دهد.
استاندارد اروپایی (EN) 54: این استاندارد در سراسر اروپا قابل اجرا است و دستورالعمل هایی را برای طراحی، نصب و نگهداری سیستم های تشخیص حریق و اعلام حریق ارائه می کند.
استاندارد UL: چندین استاندارد را به طور خاص برای سیستم های اعلام حریق ایجاد کرده است، از جمله UL 864 که واحدهای کنترل و لوازم جانبی سیستم های اعلام حریق را پوشش می دهد.
استاندارد FM: استانداردهای FM بر طراحی، نصب، آزمایش و نگهداری سیستم های اعلام حریق برای اطمینان از قابلیت اطمینان و اثربخشی آنها در پیشگیری و تشخیص آتش سوزی متمرکز است.
لازم به ذکر است که طبق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ایران باید یکی از مراجع زیر برای کنترل، طراحی و نصب سیستم های اعلام حریق باید مورد استفاده قرار گیرد:
- استاندارد ایران شماره 19684-1
- استاندارد NFPA 72
- استاندارد BS EN 5839-1
طراحی، نصب و اجرای سیستم کشف و اعلان حریق
طراحی و نصب سیستم های اعلام حریق بر اساس استانداردهای ملی و جهانی انجام می شود و مشخصات فنی، نحوه ی نصب و راه اندازی هر تجهیز سیستم اعلان حریق توسط کمپانی و شرکت سازنده، در دیتاشیت و دفترچه ی راهنمای تجهیز مورد نظر ذکر شده است. متخصصان بر اساس همین اطلاعات، سیستم های اعلام حریق را برای هر مکانی طراحی، نصب و راه اندازی میکنند.
خرید سیستم اعلام حریق
طبق ضوابط سازمان آتش نشانی جهت اجرای سیستم اعلام حریق در ساختمان های تجاری، اداری و مختلط که بیشتر از 5 واحد دارند، ساختمان های تجاری که تجاری که در هر طبقه تنها یک واحد است و متراژ آنها 500 متر مربع به بالا میباشد، ساختمانهایی که ورودی مشترک دارند و همچنین متراژ کل آنها بیشتر از 300 متر میباشد، ساختمانهایی که بیشتر از 5 طبقه هستند، واحدهای مسکونی با بیشتر از 11 واحد، و ساختمانهای گروه “د” و بالاتر، نیاز به نصب سیستم اعلام حریق دارند.
برای خرید سیستم اعلام حریق متراژ ساختمان و نوع کاربری اهمیت دارد. معمولا برای محیط های کوچک سیستم اعلام حریق متعارفی انتخاب می شود. این سیستم ها ارزان تر و راحت تر نصب می شود. اما برای محیط های بزرگ که معمولا پیچیده ای دارند و انبارها یا اتاق هایی با کالاهای حساس وجود دارد تشخیص دقیق و به موقع بسیار مهم است سیستم آدرس پذیر باید نصب شود. اما نصب این سیستم ها هزینه بیشتری دارد و سیم کشی پیچیده ای دارند.
قیمت سیستم اعلام حریق
متاسفانه شرایط اقتصادی جامعه به سمتی رفته است که قیمت هر کالایی در خریدهای روزانه مردم اهمیت ویژه ای پیدا کرده است. اگر به دنبال قیمت این سیستم ها هستید، اول باید بدانید به چه نوعی از آن و برای چه کاری نیاز دارید. سپس به دنبال خرید از فروشگاه مطمئنی باشید که در زمینه فروش سیستم های اعلام و اطفای حریق فعالیت میکند. نوع کاربری، برند سازنده، قابلیت ها و نوسانات بازار از جمله فاکتورهای مهمی است که در تعیین قیمت سیستم های اعلام حریق موثر است. معمولا قیمت تجهیزات برند داخلی کم هزینه تر از نمونه های وارداتی است همچنین تجهیزات سیستم آدرس پذیر گران تر از تجهیزات متعارفی است.
کیوپیکت به عنوان اولین سامانهی ایمنی و آتش نشانی با جمع آوری بانک اطلاعاتی از تمامی تامینکنندگان معتبر در سراسر کشور امکان استعلام قیمت و خرید سیستم تشخیص و اعلام حریق مورد نظرتان، با بهینه ترین شرایط با توجه به فضای رقابتی موجود در این سامانه برای شما فراهم میکند.
بهترین قیمت سیستم اعلام حریق را فقط از کیوپیکت بگیرید.
کاربرد اسپرینکلر در سیستم اعلام حریق چیست؟
اسپرینکلر در اصل جزئی از سیستم اطفا حریق است اما در سیستم های اعلام و اطفا حریق بعد از تشخیص علائم حریق سپس سیستم اطفا حریق فعال می شود. اسپرینکلر در واقع همان خاموش کننده سقفی یا آبپاش است