در حوزه ایمنی و آتش نشانی، نمی توان اهمیت کپسول های آتش نشانی را نادیده گرفت. این دستگاه‌های جمع‌وجور به عنوان اولین واکنش‌دهنده حیاتی در مواجهه با شعله‌های آتش استفده می شوند و به ابزاری برای مبارزه سریع و مؤثر با آتش‌های کوچک قبل از تبدیل شدن به حوادث بزرگ‌تر و خطرناک‌تر تبدیل شده اند. درک اصول استفاده از کپسول آتش نشانی تنها یک موضوع ایمنی شخصی نیست، بلکه یک مسئولیت مدنی است، زیرا افراد را قادر می سازد تا از جان و مال در شرایط اضطراری محافظت کنند.
در این راهنمای جامع، جنبه‌های کلیدی استفاده از انواع کپسول آتش نشانی، از انواع مختلف خاموش‌کننده‌ها و کلاس‌های آتش‌نشانی مربوط به آنها تا روش‌های گام به گام برای استقرار مناسب را بررسی خواهیم کرد. چه در خانه باشید، چه در محل کار یا هر مکان عمومی، داشتن دانش و اعتماد به نفس برای استفاده از کپسول آتش نشانی می تواند تفاوت اساسی بین یک حادثه مهار شده و یک فاجعه بالقوه ویرانگر ایجاد کند.
در دستان یک فرد آموزش دیده، کپسول های آتش نشانی قابل حمل ابزاری عالی جهت اطفا حریق برای محافظت از افراد و اموال در برابر آتش در مراحل اولیه هستند. هنگام استفاده از کپسول آتش نشانی یا انتخاب یک خاموش کننده، دانستن ویژگی های کپسول های آتش نشانی مختلف مهم است. به دلیل تنوع کلاس های آتش، انواع مختلفی از مواد خاموش کننده و در نتیجه چندین نوع کپسول آتش نشانی دستی وجود دارد. اینکه بتوانید فوراً تشخیص دهید که در مواقع اضطراری به کدام خاموش کننده نیاز دارید، می تواند تفاوت نجات دهنده ای ایجاد کند. به همین دلیل در این مقاله از وبلاگ کیوپکت به بررسی انواع خاموش کننده ها و کپسول های آتش نشانی، ویژگی ها و موارد مصرف و منع مصرف، خرید و قیمت انواع خاموش کننده و کپسول آتش نشانی می پردازیم.
یک سیستم اطفاء حریق دارای اجزا و تجهیزات مختلف است. خاموش کننده های دستی یا کپسول های آتش نشانی قابل حمل یکی از انواع تجهیزات اطفا حریق است که نقش مهمی در کنترل آتش سوزی های در مقیاس کوچک دارند.
کلاس های مختلف آتش سوزی چیست؟
همان طور که می دانیم برای ایجاد حریق وجود هر سه عامل مثلث حریق یعنی اکسیژن، سوخت و منبع حریق ضروری است. آتش یک نوع نیست بلکه با توجه به نوع سوخت می تواند متنوع باشد. و با توجه به نوع آتش باید از خاموش کننده های مناسب آن استفاده شود. به همین دلیل است که طبقه بندی آتش یا کلاس آتش (fire class) ایجاد شده است. به طور کلی 6 کلاس آتش وجود دارد که در جدول کلاس های آتش سوزی در زیر آمده است.
جدول طبقه بندی آتش
| نامگذاری | سوخت/آتش | توضیحات |
| کلاس A | جامدات | آتش سوزی هایی که مواد قابل اشتعال و گرد و غبار جامد مانند چوب، پلاستیک، کاغذ و مقوا، پارچه و منسوجات و گرد و غبار مانند گرد و غبار غلات و آرد را شامل می شود. |
| کلاس B | مایعات | آتش هایی که شامل مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، روغن نفتی، رنگ یا گازوئیل می شوند. |
| کلاس C | گازها | آتش هایی که شامل گازهای قابل اشتعال مانند پروپان، بوتان یا متان می‌شوند. |
| کلاس D | فلزات | آتش سوزی هایی که شامل فلزات قابل احتراق از جمله رگه های فلزی مانند منیزیم، لیتیوم، سدیم، پتاسیم، تیتانیوم یا آلومینیوم می شود. |
| کلاس E | آتش سوزی های الکتریکی | اگرچه در اروپا به عنوان یک کلاس آتش سوزی جداگانه شناخته نمی شود، اما آتش سوزی های الکتریکی که شامل تجهیزات زنده و منابع الکتریکی است نیز نوعی است که باید در نظر داشته باشید. آن را به عنوان یک کلاس E غیررسمی در نظر بگیرید. |
| کلاس F | روغن ها | آتش هایی که شامل روغن ها و چربی های پخت و پز می شود، مانند روغن نباتی، روغن آفتابگردان، روغن زیتون، روغن ذرت، گوشت خوک یا کره. |
همه خاموش کننده ها دارای یک یا چند علامت از کلاس های آتش سوزی هستند تا مشخص کنند برای کدام نوع از حریق مناسب هستند.
هر نوع کپسول آتش نشانی حاوی مواد خاموش کننده مختلفی است که آنها را برای مقابله با انواع خاصی از آتش سوزی مناسب می کند و به گونه ای طراحی شده است که محتویات آن را به طور ایمن و موثر تخلیه کند. کپسول آتش نشانی باید برای کلاس مناسب آتش استفاده شود، در غیر این صورت ممکن است ناکارآمد باشند یا در واقع وضعیت را بدتر کنند. به عنوان مثال، استفاده از خاموش کننده آب در آتش ناشی از وسایل الکتریکی یا استفاده از کپسول آتش نشانی دی اکسید کربن در آتش سوزی روغن بسیار خطرناک است.
انواع کپسول آتش نشانی (خاموش کننده ها)
پنج نوع اصلی خاموش کننده و کپسول آتش نشانی وجود دارد:
-
-
خاموش کننده آبی
-
-
-
خاموش کننده پودر
-
-
-
خاموش کننده فوم
-
-
-
خاموش کننده دی اکسید کربن (CO2).
-
-
-
خاموش کننده ماده شیمیایی مرطوب
-
هر نوع به راحتی با نام، رنگ و گاهی اوقات شلنگ آنها قابل شناسایی است. بسته به اندازه آنها، برخی ممکن است با شلنگ انعطاف پذیر مانند خاموش کننده های فوم کوچکتر یا اسپری آب عرضه نشوند.
جدول انواع خاموش کننده ها
کد رنگی شناسایی کپسول ها
کپسول آتش نشانی آبی (برچسب قرمز)
کپسول های آتش نشانی آبی دارای برچسب قرمز و درجه A هستند. آنها برای مبارزه با آتش سوزی های جامد احتراق مانند چوب، کاغذ و منسوجات مناسب هستند.
کپسول آتش نشانی مه آب (برچسب سفید)
کپسول های آتش نشانی مه آب دی یونیزه شده دارای برچسب سفید هستند و در کلاس A، B، C و تجهیزات الکتریکی بسیار موثر هستند.
کپسول آتش نشانی پودر (برچسب کرم)
کپسول های آتش نشانی فوم AFFF دارای برچسب کرم هستند و در آتش سوزی کلاس A و کلاس B بسیار موثر هستند (عامل فوم به جلوگیری از احتراق مجدد کمک می کند).
اگر خاموش کننده های فوم مورد آزمایش دی الکتریک قرار گرفته باشند، می توان از آنها در وسایل برقی استفاده کرد.
کپسول آتش نشانی دی اکسید کربن CO2 (برچسب مشکی)
کپسول های آتش نشانی CO2 دارای برچسب مشکی هستند. آنها در اصل برای استفاده در آتش سوزی مایعات قابل اشتعال طراحی شده اند و بنابراین دارای درجه آتش کلاس B هستند.
آنها را می توان در آتش سوزی های الکتریکی استفاده کرد، زیرا CO2 یک رسانا نیست و هیچ گونه پسماند مضری از خود باقی نمی گذارد.
کپسول آتش نشانی پودر (برچسب آب)
کپسول های آتش نشانی پودر ABC دارای برچسب آبی رنگ هستند. آنها همه کاره هستند و می توانند در آتش سوزی های کلاس A، کلاس B، کلاس C و کلاس E استفاده شوند.
آنها در طیف وسیعی از اندازه های 1 تا 9 کیلوگرم موجود هستند و برای استفاده در محیط های حاوی خطرات آتش سوزی ایده آل هستند. با این حال، هنگام استفاده از خاموش کننده های پودری در داخل خانه، خطر استنشاق وجود دارد. بنابراین استفاده از کپسول های آتش نشانی پودری در اتاق های کوچک، منازل و ادارات توصیه نمی شود. محدود به موتورخانه و ماشین آلات فضای باز هستند.
کپسول آتش نشانی شیمیایی مرطوب (برچسب زرد)
کپسول های آتش نشانی شیمیایی مرطوب دارای یک برچسب زرد هستند و به طور خاص برای استفاده در آتش سوزی های حاوی مواد پخت و پز قابل احتراق مانند روغن سوزی و چربی طراحی یعنی آتش سوزی های کلاس F طراحی شده اند.
1. انواع کپسول آتش نشانی آبی Water Extinguishers
آب مایع اولیه مورد استفاده در این خاموش کننده ها است، اگرچه گاهی اوقات افزودنی های دیگری نیز در آن گنجانده شده است. یک اشکال خاموش کننده آب خالص این است که برای استفاده در شرایط یخبندان مناسب نیست زیرا آب داخل آن یخ می زند و کپسول را غیرقابل استفاده می کند. انواع خاصی از کپسول های آتش نشانی آب حاوی ضد یخ هستند که امکان استفاده از خاموش کننده را در شرایط یخبندان فراهم می کند.
کپسول های آتش نشانی نوع آب نیز گاهی اوقات می توانند حاوی عوامل مرطوب کننده باشند که برای کمک به افزایش کارایی آن در برابر آتش طراحی شده اند. این خاموش کننده ها عمدتاً برای استفاده در آتش سوزی کلاس A در نظر گرفته شده اند.
دو نوع اصلی خاموش کننده آب وجود دارد: اسپری آب استاندارد و مه آب خشک.
کپسول های آتش نشانی آبی استاندارد Standard water extinguishers
اینها قرمز یکدست خواهند بود و کلمه “آب” یا “اسپری آبی” روی آنها در یک نوار قرمز، اغلب با حاشیه سفید چاپ شده است. آنها مدل کلاسیک کپسول های آتش نشانی هستند و آب را با فشار بالا برای خاموش کردن شعله ها پخش می کنند.
خاموش کننده‌های آب فقط برای آتش سوزی های کلاس A مناسب هستند، به این معنی که می توانند با آتش هایی را که شامل چوب، مقوا، کاغذ، پلاستیک، پارچه و منسوجات و سایر مواد جامد می شود، مقابله کنند.
خاموش کننده های آب گاهی می توانند حاوی افزودنی های شیمیایی باشند که کارایی آنها را تا 300 درصد بهبود می بخشد. مواد شیمیایی کشش سطحی طبیعی آب را از بین می برند به طوری که در هنگام استفاده به طور مؤثرتری در مواد سوزاننده نفوذ می کنند.
مه آب خشک Dry water mist extinguisher
کپسول های مه پاش نوعی کپسول آتش نشانی آبی هستند که از آب مقطر استفاده می کنند و آن را به صورت یک اسپری ریز به جای جریان آب تخلیه می کنند. خاموش کننده های مه آب در مواردی استفاده می شوند که جریان آب غیرقابل تنظیم در انواع دیگر خاموش های کننده آبی می توانند باعث آسیب بیش از حد به پرسنل یا تجهیزات شوند. کاربردهای معمولی عبارتند از: اتاق عمل، موزه ها و کتابخانه ها.
خاموش کننده های مه آب خشک از این نظر منحصر به فرد هستند که بسیاری از آنها می توانند تقریباً با انواع آتش سوزی ها از جمله آتش های کلاس F که معمولاً اطفای آنها دشوار است، مقابله کنند. نازل خاموش کننده، آب را به ذرات میکروسکوپی “خشک” تبدیل می کند که سپس به داخل آتش کشیده می شود و همزمان سرد و خفه می شود تا شعله های آتش خاموش شود.
آنها همچنین برای اطفای حریق موثر هستند زیرا یک مانع ایمنی بین کاربر و آتش ایجاد می کنند – که مقداری از گرما را دفع می کند – و باقیمانده هایی را که به سختی تمیز می شوند باقی نمی گذارند.
انواع دیگر مثل خاموش کننده دی اکسید کربن یا پودر برای مقابله با آتش سوزی الکتریکی مناسب تر خواهند بود، اما خاموش کننده های مه آب خشک نیز معمولاً آزمایشات دی الکتریک را پشت سر گذاشته اند. به این معنی که اگر به طور تصادفی در آتش سوزی الکتریکی استفاده شوند، خطر قابل توجهی مانند خاموش کننده های آب معمولی ندارند.
2. خاموش کننده های پودری
کپسول های آتش نشانی پودر و عوامل برای استفاده در آتش‌های کلاس D و فلزات خاص، با پیروی از تکنیک های خاص و توصیه‌های سازنده برای استفاده در نظر گرفته شده اند. عامل اطفاء را می توان از یک کپسول آتش نشانی یا با اسکوپ و بیل استفاده کرد. استفاده از اسکوپ یا بیل اغلب به عنوان کپسول آتش نشانی دستی شناخته می شود.
سه نوع خاموش کننده پودر وجود دارد: پودر ABC، پودر M28 و پودر L2.
کپسول آتش نشانی پودر ABC
این نوع خاموش کننده ها با متن سفید روی یک مستطیل آبی می گویند “پودر” و در زیر مستطیل “پودر ABC” نوشته می شود.
همانطور که از نام آنها پیداست، اینها برای مبارزه با آتش سوزی های کلاس A، B و C طراحی شده اند – آتش سوزی هایی که شامل جامدات، مایعات و گازها می شوند. پودر به عنوان یک انفجار حرارتی عمل می کند که شعله های آتش را خنک می کند بنابراین حریق نمی تواند ادامه یابد. به دلیل ماهیت غیر رسانا، برای مقابله با آتش سوزی برق نیز مناسب هستند. با این حال، آنها به طور مؤثر به راحتی به فضاهای موجود در تجهیزات نفوذ نمی کنند، بنابراین آتش همچنان می تواند دوباره شعله ور شود.
نقطه ضعف خاموش کننده های پودر ABC این است که هنگام استفاده در فضاهای بسته خطر استنشاق را به همراه دارند، بنابراین نباید در آنها استفاده شود. آنها همچنین بقایایی از خود به جای می گذارند که تمیز کردن آن دشوار است و باعث آسیب به مبلمان نرم، فرش ها و تجهیزات الکتریکی می شود. به همین دلیل است که توصیه می شود برای آتش سوزی های الکترونیکی از نوع دیگری از خاموش کننده استفاده کنید، مانند دفتر کار با رایانه.
عامل پودری M28 و L2
این نوع خاموش کننده ها با شیلنگ منحصربه‌فردشان به بهترین وجه شناسایی می شوند، اگرچه در یک مستطیل بنفش با متن سفید کلمه «پودر» نوشته می شود آنها اغلب به عنوان پودر مخصوص نامیده می شوند. آنها را با خاموش کننده های پودر ABC اشتباه نگیرید، زیرا برای آتش سوزی کلاس A، B یا C طراحی نشده اند. در زیر مستطیل بیان می کنند که آیا آنها M28 یا L2 هستند.
M28 و L2 خاموش‌کننده های منحصربه فردی هستند که برای مقابله با آتش سوزی های کلاس D طراحی شده‌اند برای مثال، فلزات شامل لیتیوم، منیزیم، سدیم یا آلومینیوم. L2 برای انواع آتش سوزی های فلزی مناسب است، در حالی که M28 را نمی توان روی لیتیوم استفاده کرد.
عکس
هشدار: در هیچ نوع آتش سوزی دیگری، به ویژه آتش سوزی های برقی زنده استفاده نکنید. همچنین به خاطر داشته باشید که آب نباید با فلز در حال سوختن تماس پیدا کند.
3. خاموش کننده های فوم
کپسول های آتش نشانی AFFF (فوم تشکیل دهنده فیلم آبی) و FFFP (فلوروپروتئین تشکیل دهنده فیلم) برای استفاده در آتش سوزی کلاس A و کلاس B درجه بندی شده اند. همانطور که از نام آن پیداست، آنها به جای مایع یا پودر، یک ماده فوم را تخلیه می کنند. آنها برای استفاده در دماهای انجماد مناسب نیستند. مزیت این نوع خاموش کننده هنگام استفاده در آتش های مایع قابل اشتعال کلاس B با عمق قابل توجه، توانایی عامل شناور شدن و ایمن سازی سطح مایع است که به جلوگیری از احتراق مجدد کمک می کند.
خاموش کننده های فوم یا کف با کلمه “فوم” که در یک مستطیل کرم روی بدنه آنها چاپ شده است قابل شناسایی هستند. آنها عمدتاً بر پایه آب هستند، اما حاوی یک عامل کف کننده هستند که شعله را سریع فرو می ریزد و اثر پوششی دارد. شعله ها را خفه می کند و بخارات را می بندد تا احتراق مجدد رخ ندهد.
4. خاموش کننده های دی اکسید کربن (CO2).
مزیت اصلی کپسول های آتش نشانی دی اکسید کربن (CO2) این است که عامل پس از استفاده باقی نمی ماند. این می تواند عامل مهمی برای محافظت از تجهیزات الکترونیکی ظریف و پرهزینه باشد. سایر کاربردهای معمولی مناطق آماده سازی غذا، آزمایشگاه ها و مناطق چاپ یا تکثیر هستند.
خاموش کننده های دی اکسید کربن برای استفاده در آتش سوزی های کلاس B و الکتریکی فهرست شده اند. از آنجایی که عامل به شکل یک ابر گاز/برف تخلیه می شود، برد نسبتاً کوتاهی از 3 فوت تا 8 فوت (1 متر تا 2.4 متر) دارد.
این نوع کپسول آتش نشانی برای استفاده در فضای باز که شرایط وزش باد حاکم است یا برای استفاده در محیط های داخلی در مکان هایی که در معرض جریان های شدید هوا هستند توصیه نمی شود، زیرا عامل می تواند به سرعت از بین برود و از خاموش شدن جلوگیری کند.
غلظت مورد نیاز برای اطفاء حریق باعث کاهش میزان اکسیژن در مجاورت آتش می شود و باید در هنگام تخلیه در فضاهای محدود با احتیاط استفاده شود.
این نوع خاموش کننده ها را می توان با متن “دی اکسید کربن” یا “CO2” که به رنگ سفید روی مستطیل سیاه چاپ شده است شناسایی کرد. آنها همچنین دارای یک نوع شیلنگ مجزا هستند.
خاموش کننده های دی اکسید کربن برای مبارزه با آتش سوزی کلاس B و الکتریکی استفاده می شود – آنها آتش را با جابجایی اکسیژن در هوا خفه می کنند. از آنجایی که آنها هیچ ماده ای را پشت سر نمی گذارند و بنابراین بر خلاف سایر خاموش کننده ها آسیب وارده به تجهیزات را به حداقل می رسانند، به ویژه برای دفاتر و کارگاه هایی که ممکن است آتش سوزی الکتریکی رخ دهد مفید هستند.
بعلاوه: در حین کار نباید دست را روی شیپور، پایه یا لوله خاموش کننده CO2 نگه دارید. گاز در هنگام تخلیه به شدت سرد می شود و این می تواند به دست شما آسیب برساند.
5. خاموش کننده های شیمیایی
عامل اطفای شیمیایی مرطوب
این نوع کپسول های آتش نشانی با عبارت “مواد شیمیایی مرطوب” که روی یک مستطیل زرد چاپ شده است قابل شناسایی هستند.
خاموش کننده های شیمیایی مرطوب برای مقابله با آتش سوزی هایی که شامل آتش های کلاس F هستند طراحی شده اند. آنها موثر هستند زیرا می توانند آتش هایی را که دمای بسیار بالایی دارند، به ویژه روغن ها و چربی های پخت و پز را متوقف کنند. آنها همچنین به آرامی تخلیه می شوند و از فشار دادن و پاشیدن روغن ها و چربی های سوزان به مناطق اطراف یا حتی کاربر جلوگیری می کنند.
خاموش کننده شیمیایی خشک معمولی
عامل اطفاء حریق مورد استفاده در این دستگاه ها پودری است که از ذرات بسیار ریز تشکیل شده است. انواع عوامل موجود شامل پایه بی کربنات سدیم و پایه بی کربنات پتاسیم است. خاموش کننده های نوع شیمیایی خشک دارای عملیات ویژه ای هستند که با ایجاد مقاومت در برابر بسته بندی و جذب رطوبت قابلیت جریان مناسب را تضمین می کند.
خاموش کننده های شیمیایی خشک و دی اکسید کربن برای استفاده به عنوان کپسول آتش نشانی خودرو مناسب هستند.
عامل اطفای شیمیایی خشک چند منظوره
کپسول های آتش نشانی از این نوع حاوی عامل پایه فسفات آمونیوم هستند. عوامل چند منظوره دقیقاً به همان روشی که عوامل شیمیایی خشک معمولی در آتش سوزی کلاس B استفاده می شود. برای استفاده در آتش سوزی کلاس A، عامل چند منظوره دارای ویژگی اضافی نرم شدن و چسبندگی در هنگام تماس با سطوح داغ است. به این ترتیب به مواد در حال سوختن می چسبد و پوششی تشکیل می دهد که سوخت را از هوا خفه و جدا می کند. عامل خود اثر خنک کنندگی کمی دارد و به دلیل ویژگی پوشش سطحی آن، نمی تواند به زیر سطح سوزان نفوذ کند. به همین دلیل، خاموش کردن آتش های عمیق ممکن است انجام نشود مگر اینکه عامل در زیر سطح تخلیه شود یا مواد از هم جدا شده و پخش شوند.
خرید و قیمت خاموش کننده ها و کپسول آتش نشانی
قیمت کپسول های آتش نشانی به عوامل مختلفی مثل نوع ماده خاموش کننده، ظرفیت، برند و غیره بستگی دارد.
سامانه تخصصی کیوپیکت به عنوان اولین بستر آنلاین خرید و فروش تجهیزات آتش نشانی امکان استعلام قیمت انواع خاموش کننده و کپسول آتش نشانی را فراهم کرده است.
برای این منظور می توانید با ثبت نام در سامانه کیوپیکت ضمن مقایسه انواع محصولات، دریافت پیشنهاد فنی آنلاین، درخواست استعلام قیمت محصولات مورد نظر خود را ثبت نمایید. به این ترتیب با دریافت قیمت های رقابتی تامین کنندگان و فروشندگان امکان انتخاب کمترین قیمت را خواهید داشت.
برای ساختمان مسکونی چهار طبقه کدام انواع کپسول آتش نشانی مناسب تر است؟
کپسول آتش نشانی باید براساس نوع تجهیزات موجود در محل انتخاب شود برای منزل بهتر است از کپسول خاموش کننده فوم استفاده شود.
خاموش کننده فوم به دستگاه های الکترونیکی آسیب می زند؟
بله خاموش کننده فوم باید با آب ترکیب شوند و با توجه به ترکیبات فوم می تواندن برای دستگاه های الکتریکی مضر باشد.
کپسول های fm200 جزو کدام دسته از انواع کپسول آتش نشانی می شوند؟
کپسول های fm200 در دسته کپسول های گازی قرار می گیرد.
انواع کپسول آتش نشانی برای انواع حریق استفاده می شود؟
یا استفاده از یکی از انواع آنها برای تمام حریق ها کاربرد دارد؟
خیر هر کپسول با توجه به نوع حریق باید انتخاب شود اما نوع ABC آن مناسب استفاده در اماکن عمومی است.