معرفی سیستم F&G

چیست؟ F&G سیستم

سیستم پایش شعله و گاز بخشی از یک سیستم ترکیبی شامل اجزا و مدارهایی است. که برای نظارت بر محیط و ارسال سیگنال یا اعلام هشدار در مورد وجود شعله، گازهای سمی یا قابل اشتعال و غبارات قابل اشتعال در محیط طراحی شده‌ اند. یک سیستم F&G پیوسته تمامی فضاها را برای یافتن این شرایط غیر نرمال بررسی می کند. و به افراد حاضر در شرایط خطر هشدار داده و متناسب با سطح خطر شناسایی شده اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

سیستم F&G یا سیستم پایش گاز و آتش برای خودکارسازی اقدامات اضطراری کنترل و حفاظت کاملا یکپارچه برای جلوگیری از تشدید خطر و گسترش حریق مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از این سیستم برای بازگشت سریع از شرایط غیرعادی و راه اندازی مجدد تمامی فعالیت‌ها به شکل عادی، بسیار اهمیت دارد.

مطالب مرتبط: تجهیزات ضد انفجار و ویژگی های آن

سیستم F&G چه تفاوتی با سیستم اعلام حریق دارد؟

ممکن است برای شما این سوال پیش آمده باشد که سیستم پایش گاز و آتش با سیستم اعلام حریق چه تفاوتی دارد. که این تجهیزات را برای استفاده در محیط‌های صنعتی ارجح بر سیستم اعلام حریق قرار می‌ دهد.

پاسخ این سوال در شرایط متفاوت محیط های صنعتی و شهری و حساسیت حفاظت از این محیط ها نهفته است. در سرتاسر کارخانجات فرآوری و محیط های صنعتی که مختصرا به آنها اشاره شد، افراد با ریسک‌های گوناگونی روبرو می‌ شوند. برای مثال تاسیسات شیمیایی همواره به طور معمول خطرات بالقوه ای را شامل می شود. از سمی بودن و واکنش پذیری مواد اولیه، تا آزاد شدن انرژی از واکنش های شیمیایی، دمای بالا، فشارهای زیاد و غیره. بعلاوه در اکثر تاسیسات و کارخانجات گرد و غبارهایی در هوا وجود دارد که مستعد مشتعل شدن و ایجاد خطر هستند.

در چنین شرایطی نکاتی چون سرعت و دقت تشخیص و عمل، عدم ایجاد خطر توسط تجهیزات و مقاومت آنها در مقابل وقوع خطرات احتمالی بسیار حائز اهمیت است. تجهیزات این سیستم‌ ها معمولا از سرعت تشخیص و پاسخ بالایی برخوردار است. و در عرض کمتر از چندثانیه خطر را شناسایی کرده و اعلام می‌کنند.

مقاومت در برابر نفوذ خارجی

از سوی دیگر تجهیزات سیستم F&G در برابر نفوذ گرد و خاک و آب (IP یا درجه حفاظت داخلی این تجهیزات معمولا 66 و 67 است) بسیار مقاوم است. و به همین جهت امکان ورود غبارات قابل اشتعال به داخل آن ها، ایجاد جرقه و اشتعال تجهیز وجود ندارد. و همین امر میزان ایمنی محیط را افزایش خواهد داد. البته برخورداری از چنین بدنه‌های مقاومی آسیب پذیری تجهیزات در صورت وقوع حوادث را نیز به حداقل می‌رساند. به همین دلیل تجهیزات F&G را ضد انفجار می‌گویند و برخورداری از گواهینامه های ATEX، IECEx، FM و UL در این تجهیزات بسیار اهمیت دارد.

همچنین بخوانید: تفاوت گواهینامه IECEx و ATEX 

همچنین عدم نفوذ جریان الکتریکی داخل تجهیز به بدنه و خارج دستگاه به جهت جلوگیری از ایجاد اتصال با غبارات موجود در هوا و اشتعال بسیار مهم است. که برای این موارد نیز تمهیداتی اندیشیده شده است.

سایر امتیازات

تفاوت سیستم F&G و سیستم اعلام حریق به اینجا و مقاومت بدنه ختم نمی‌شود. این تجهیزات در مقایسه با سیستم اعلام حریق خروجی‌ های متفاوتی (4-20 mA) داشته و از پروتکل‌ های خاصی (RS-485، HART) برای ارتباط با پنل مرکزی استفاده می‎ کنند. بعلاوه عدم ارسال هشدارهای کاذب یا خطا در این تجهیزات بسیار اهمیت دارد و از همین رو تجهیزات سیستم پایش گاز و آتش باید حتما تاییدیه SIL آن هم سطح 2 یا 3 را دریافت کرده باشند.

برای آشنایی بیشتر با تائیدیه SIL می توانید این مقاله را بخوانید: کاربرد تاییدیه SIL در صنعت ایمنی

مزایای استفاده از سیستم F&G

با پیاده‌ سازی یک سیستم پایش گاز و آتش یکپارچه براساس آخرین تکنولوژی‌ های موجود، صنایع می‌ توانند الزامات ایمنی و حفاظت خود را برآورده کرده و سرمایه‌های حاضر در پروژه‌ ها اعم از افراد و تجهیزات را بیمه کنند.

اهداف سیستم F&G عبارت است از:

• کاهش ریسک و عواقب ناشی از حوادث.
• کاهش احتمال وقایع خطرناک.
• تضمین یک محیط کاری ایمن برای افراد.
• تضمین وجود تجهیزات فرار به میزان کافی.
• ایجاد تجهیزات ایمنی کافی برای تشخیص، جداسازی و به حداقل رسانی نشت گازها و مایعات سمی و قابل اشتعال در محیط.
• ایجاد سیستم‌های حفاظت حریق مناسب به جهت کنترل و اطفای سریع هرگونه حریق قابل پیش‌ بینی که در شرایط و عملیات عادی قابل انتشار است.
• به حداقل رسانی احتمال آلودگی محیط در اثر نشت، تخلیه یا اشتعال تصادفی مواد خطرناک.

کاربردهای صنعتی

همانطور که ذکر شد این سیستم در مکان‌های صنعتی و پرخطر از قبیل موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

عرشه‌های استخراج و پالایش نفت، صنایع نفت و گاز، پالایشگاه‌ ها، پتروشیمی‌ ها، محیط‌ های شیمیایی، صنایع دریایی، انبار و پایانه‌ های سوخت، خطوط لوله نفت و گاز، نیروگاه‌ ها، معدن، انبار چوب و کاغذ.

تجهیزات سیستم F&G در طی سال های اخیر توسعه‌ی فوق‌ العاده‌ ای داشته‌ اند. استفاده از تکنولوژی‌ های به روز و هوشمند در این تجهیزات به منظور کاهش هشدارهای کاذب، باعث بهبود آنها گردیده است. ایجاد امکان اتصال دتکتورهای گاز و آتش به سیستم ایمنی محیط فاکتور بسیاری مهمی است که عملکرد این سیستم را به سمت افزایش قابلیت اعتماد و به عبارتی داشتن سطح یکپارچگی ایمنی (SIL) بالاتر سوق خواهد داد.

انواع سیستم های F&G

در گذشته، تجهیزات سیستم‌های F&G یا به صورت مستقل عمل می‌کردند (Standalone) یا از طریق سیم به یک کنترل پنل متصل می‌شدند و با استفاده از رله‌ها با آن ارتباط برقرار می‌کردند، اقدامات کنترل و کاهش ریسک نیز از طریق فعال‌سازی دستی صورت می گرفتند. اما این روش‌ ها بهترین اقدامات قابل انجام در جهت کاهش خطرات توسط سیستم پایش گاز و آتش به حساب نمی‌ آیند. امروزه این سیستم‌ ها عموما از نوع برنامه پذیر (PES) هستند و از آنجا که این تجهیزات با تمامی فرایندهای ایمنی محیط به صورت یکپارچه عمل می‌کنند اقدامات دفع خطر نیز از طریق سیستم خاموشی اورژانسی (ESD) یا مستقیما توسط سیستم F&G انجام خواهد گرفت.

اجزای سیستم F&G

یک سیستم پایش شعله و گاز خوب، دتکتورهای شعله و گاز را در کنار کنترل پنل اعلام حریق متعارفی و آدرس پذیر و سیستم‌ های اطفای حریق پاک مانند Inert Gas ها استفاده می‌کند.

برای طراحی یک سیستم F&G مناسب، باید آنالیز ریسک انجام شود. گزارش این آنالیز، ملزومات سیستم را مشخص خواهد کرد: چه نوع از دتکتورهایی باید استفاده شوند، سرعت پاسخ‌دهی دتکتورها چه میزان باید باشد، چه تعداد زون بندی حریق باید تعریف شود، تجهیزات هشدار چگونه عمل کنند، چه اطلاعاتی باید در اختیار متصدی قرار داده شود و غیره.

اما مهم‌ترین تجهیزات این سیستم همان دتکتورهای شعله و دتکتورهای گاز هستند که در ادامه انواع آنها را نام خواهیم برد.

دتکتورهای گاز ضد انفجار

این دتکتورها به دو دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند:

• دتکتور گازهای قابل اشتعال
• دتکتور گازهای سمی

دتکتورهای گاز بر اساس قابل تشخیص سنسورهای متفاوتی دارند که این سنسورها عبارتند از کاتالیستی (Catalytic / Pellistor)، الکتروشیمیایی (Electro Chemical)، فروسرخ (IR) و خطی (Open Path)

دتکتورهای شعله

این دتکتورها براساس طیف نوری که برای تشخیص حریق استفاده می‌کنند شامل انواع زیر هستند:

• دتکتور فروسرخ
• دتکتور فرابنفش
• دتکتور مادون قرمز / ماورابنفش
• دتکتور دوگانه فروسرخ
• دتکتور سه گانه فروسرخ

برای استعلام قیمت و خرید بدون واسطه تجهیزات ضد انفجار کلیک کنید.

براساس گازها و مواد قابل اشتعال موجود در محیط و میزان دقت و سرعت واکنش مورد نیاز دتکتور شعله‌ی مناسب انتخاب خواهد شد.

در این نوشتار به معرفی مختصر سیستم F&G، اجزای آن و مزایای استفاده از این سیستم پرداختیم. در مقالات آتی انواع سیستم‌ های F&G و تجهیزات آن را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.

لطفا نظرات خود را با ما در میان بگذارید و برای کسب اطلاعات در مورد جدیدترین تجهیزات سیستم F&G و سایر تجهیزات ایمنی، اعلام و اطفای حریق به سامانه تخصصی کیوپیکت مراجعه فرمایید.