کنترل پنل اعلام حریق چیست؟

کنترل پنل اعلام حریق در حوزه ایمنی آتش نشانی، نقش محوری در هماهنگی، نظارت، هشدار و مدیریت دستگاه ها در شرایط اضطراری آتش سوزی را بر عهده می گیرد. این دستگاه از اجزای مرکزی سیستم اعلام حریق است که نقش اساسی در شناسایی و مدیریت وضعیت‌های اضطراری، حفظ ایمنی ساکنان و دارایی ها را دارد.

 

 

درک پنل‌های کنترل اعلام حریق (FACP یا FACU)

کنترل پنل اعلام حریق، که به عنوان کنترل پنل اعلام حریق (FACP) یا واحد کنترل اعلام حریق (FACU) نیز شناخته می‌شود، یک ماژول الکترونیکی ضروری است که برای نظارت و هماهنگی دستگاه‌های مختلف تشخیص حریق طراحی شده است. از دتکتورهای دود و حسگرهای حرارتی گرفته تا دکمه‌های دستی اعلام حریق، این پنل همه این عناصر را در یک چارچوب یکپارچه ادغام می‌کند تا در ابتدای وقوع حریق آماده شناسایی و مقابله با خطرات باشد.

 

معرفی کنترل پنل اعلام حریق

پنل مرکزی یا دستگاه مرکزی اعلام حریق هدایت‌گر سیستم اعلام حریق و کنترل کننده‌ی اجزای تشکیل دهنده‌ی آن است. دریافت اطلاعات از اجزای سیستم، پردازش آنها و تصمیم‌گیری برعهده‌ی کنترل پنل و اپراتور آن است. چنانچه هشداری مبنی بر وقوع حریق یا احتمال آن از جانب حسگرهای این سیستم یعنی دتکتورها یا شستی‌ها به کنترل پنل ارسال شود، پس از بررسی داده‌ها تصمیمات لازم اتخاذ خواهد شد. این تصمیمات براساس شرایط، متفاوت خواهد بود. سپس طبق تصمیم مورد اتخاذ، سیگنال‌ها به اجزای سیستم ارسال می‌گردد تا اقدامات لازم انجام شود. پیش از هر اقدامی، ابتدا از جانب دستگاه مرکزی اعلام حریق سیگنالی جهت فعال‌سازی به هشداردهنده‌ها یعنی آژیرها و فلاشرها ارسال می‌گردد. از این طریق افراد متوجه وقوع خطر خواهند شد و محیط را ترک خواهند کرد.

 

انواع کنترل پنل اعلام حریق

همانطور که در مقاله‌ی سیستم اعلام حریق  اشاره شده است، این سیستم و اجزای آن به انواع آدرس پذیر، متعارفی، بی‌سیم و هوشمند تقسیم می‌شوند. تمامی ارتباطات میان اجزا و تغذیه‌ی آن‌ها توسط کنترل پنل انجام می‌پذیرد. بنابراین اجزای سیستم اعلام حریق براساس نوع پنل مرکزی آن انتخاب خواهند شد.  

 

انواع پنل‌ها و ویژگی آنها به شرح زیر است:

• کنترل پنل آدرس پذیر

در مقالات پیشین اشاره کردیم که سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر برای محیط‌های وسیع طراحی شده‌ است. مدارهای تحت پوشش این سیستم لوپ نامیده می‌شوند. تعداد لوپ‌ها به میزان مساحت محیط و تعداد تجهیزات مورد نیاز بستگی دارد. در هر کدام از لوپ‌ها بر اساس استاندارهای متفاوت و طراحی سازندگان از 120 تا 260 المان می‌تواند قرار داشته‌ باشد. البته این تعداد در مورد عموم کنترل پنل‌ها در حدود 128 المان است. به این المان‌ها آدرس منحصر به فردی داده می‌شود تا در هنگام وقوع خطر مکان دقیق آن مشخص باشد.

بنابراین یک کنترل پنل یا دستگاه مرکزی اعلام حریق آدرس پذیر باید قابلیت تغذیه و هدایت تعداد بالایی از تجهیزات را داشته باشد. در واقع این پنل‌ها معمولا می‌توانند از یک تا بیش از  20 لوپ را کنترل کنند. به منظور برقراری ارتباط و دریافت اطلاعات دقیق مکان تجهیزات برای تابلوهای کنترل زبان‌های ارتباطی (Communication Protocol) خاصی درنظر گرفته می‌شود. انتخاب تمامی تجهیزات یک سیستم آدرس ‌پذیر بر اساس مطابقت آن‌ها با این زبان ارتباطی خواهد بود.

• کنترل پنل متعارف

همانطور که پیش‌تر اشاره شد سیستم متعارفی معمولا برای محیط‌هایی با مساحت کمتر (نسبت به سیستم آدرس پذیر) مورد استفاده قرار می‌گیرد. محیط تحت کنترل این سیستم به حوزه‌هایی به نام زون تقسیم می‌شود. تعداد زون‌ها بنابر نیاز فضا متغیر خواهد بود. تعداد المان‌های هر زون بر اساس استانداردهای متفاوت، متغیر است اما در هر زون حداکثر 32 المان می‌توان در نظر گرفت. بر همین اساس کنترل پنل اعلام حریق متعارفی در محیط‌های کوچک یا محیط‌هایی که به فضاهای کوچک مجزا تقسیم می‌شوند (مانند آپارتمان‌ها) مناسب هستند. بنابر نیازهای متفاوت این پنل‌ها برای نظارت بر یک زون یا تعداد بالایی از زون‌ها طراحی می‌شوند. از آنجایی که در سیستم متعارفی آدرس‌دهی انجام نمی‌پذیرد، پس این پنل‌ها و تجهیزات تحت کنترلشان زبان خاص ارتباطی ندارند. از همین رو انتخاب تجهیزات داخل سیستم راحت‌تر و با محدودیت‌های کمتری انجام خواهد گرفت.

• کنترل پنل بی‌سیم

همانطور که از نام آن پیداست، کنترل پنل اعلام حریق بی‌سیم از طریق امواج رادیویی یا بلوتوثی تجهیزات واقع در این سیستم را نظارت و هدایت خواهد کرد. از لحاظ عملکرد این پنل مشابه پنل آدرس‌پذیر است با این تفاوت که احتیاجی به سیم کشی و ارتباط فیزیکی با تجهیزات ندارد. به همین تناسب المان‌های این سیستم هم باید از نوع بی‌سیم انتخاب شوند. در انتخاب تجهیزات علاوه‌ بر پروتکل ارتباطی باید به نوع امواج ارتباطی هم دقت کرد تا هم‌خوانی وجود داشته باشد.

• کنترل پنل هوشمند

این نوع دستگاه مرکزی اعلام حریق هم از لحاظ ویژگی تفاوت چندانی با تابلو مرکزی آدرس پذیر ندارد. تنها برتری این پنل‌ها در توانایی برقراری ارتباط با دیگر سیستم‌های هوشمند بکار رفته در محیط و کنترل آن‌هاست.

 

 

 

سیم کشی کنترل پنل اعلام حریق 

سیم‌کشی کنترل پنل اعلام حریق یکی از مهم‌ترین بخش‌های اطمینان از عملکرد صحیح پنل است که باید مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی ایمنی انجام شود. سیم‌کشی صحیح ارتباط بین حسگرها و کنترل پنل را تسهیل کرده و خطر نقص‌ها و خرابی‌ها را کاهش می‌دهد. بسیار مهم است که از کابل‌های مشخص شده‌ای که در برابر تهدیدات محیطی مقاوم هستند و از تداخل الکترومغناطیسی که می‌تواند عملکرد سیستم را مختل کند، استفاده شود. توصیه می‌شود که برای حفظ یکپارچگی عملیاتی و اطمینان از ایمنی، بررسی‌های نگهداری به طور منظم انجام شود.

 

نحوه عملکرد کنترل پنل اعلام حریق

طبق توضیحات ارائه شده در ابتدای مقاله، پنل اعلام حریق وظیفه‌ی دریافت اطلاعات از تجهیزات، پایش آن‌ها و ارسال دستورات لازم به اجزای سیستم را برعهده‌دارد. اما این نکته حائز اهمیت است که عملکرد این قطعه تنها به زمان خطر خلاصه نمی‌شود. تغذیه و کنترل صحت تجهیزات و حتی خود مدار هم برعهده‌ی تابلوی مرکزی است.

نحوه عملکرد کنترل پنل‌های اعلام حریق در سیستم متعارفی و آدرس‌پذیر تفاوت چندانی ندارد تنها تفاوت فاحش بین این دو سیستم در چهار نکته خلاصه می‌شود:

• برخورداری یا عدم برخورداری از زبان ارتباطی جهت اطلاع دقیق از محل حریق در سیستم آدرس پذیر یا تنها مشخص شدن محدوده‌ی خطر در سیستم متعارفی.

 

• نحوه‌ی کابل کشی. در سیستم‌های آدرس پذیر مدار از کنترل پنل شروع می شود. تمامی المان‎‌ها در یک مسیر قرار دارند و در نهایت مدار به کنترل پنل ختم می‌شود. در سیستم متعارفی معمولا دو مدار از کنترل پنل شروع می‌شود. حسگرها بر یک مدار و هشدار دهنده‌ها در مدار مجزا قرار دارند و مدار به یک مقاومت ختم می‌شود.

 

• شیوه‌ی اتصال تجهیزات و نوع مداربندی. در سیستم‌های آدرس پذیر تجهیزات به شیوه‌ی سری در مدار قرار می گیرد و پارگی در سیم یا خرابی یک تجهیز کل لوپ را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. در سیستم‌های متعارفی تجهیزات به شیوه‌ی موازی در مدار بسته می شود و پارگی سیم یا خرابی تجهیزات بر کل مسیر تاثیر می‌گذارد.

 

• نحوه‌ی کنترل مدار و تجهیزات. این مسئله تا حد زیادی به نحوه‌ی مدارکشی وابسته است. در سیستم‌های آدرس پذیر نظارت توسط خود کنترل پنل با بررسی میزان جریان ارسالی و دریافتی انجام می‌شود. در سیستم متعارفی یک مقاومت انتهای خط (End Of Line Resistor) برای برقراری جریان یکنواخت در انتهای هر زون بسته می‌شود. کاهش یا افزایش جریان منجر به اعلام خطر یا خطا خواهد شد.

همچنین بخوانید: ادغام سیستم اطفا حریق و سیستم اعلام حریق

اجزای کنترل پنل اعلام حریق

تابلوهای کنترل بنابر طراحی سازنده و نیاز خریدار می‌توانند اجزای متفاوتی داشته‌باشند. کامل‌ترین اجزای یک پنل اعلام حریق عبارتند از:

• منبع تغذیه (PSU)
• برد الکترونیکی
• ترمینال‌های اتصال
• LEDهای نشانگر (بنابر طراحی تعداد متفاوتی دارند)
• بیزر (Buzzer) خطای داخلی
• سوئیچ قفل 
• شستی‌های کنترل
• پرینتر (در بعضی پنل‌ها)

بعضی از پنل‌ها که به عنوان کنترل پنل اعلام و اطفای حریق شناخته می‌شوند، دارای شستی اطفا می باشند و به سیستم اطفای حریق متصل هستند. در هنگام حریق اپراتور با استفاده از این شستی دستور فعالیت به سیستم اطفای حریق می‌دهد.

 

نحوه کار با کنترل پنل اعلام حریق

کنترل پنل اعلام حریق دارای دکمه‌ها و چراغ‌هایی است که هرکدام کاربردهای خاص خود را دارند. آشنایی با این عناصر کنترلی و نحوه استفاده از آن‌ها در مواقع ضروری بسیار مهم است. در ادامه، نکات عمومی مربوط به دکمه‌ها و LEDها در پنل‌های کنترل اعلام حریق بررسی می‌شود:

دکمه‌ها:

1. کلید Reset (ریست)

   • این کلید برای پاک کردن حافظه و ریست کردن دستگاه به کار می‌رود و پس از برطرف شدن مشکل یا پایان یافتن حادثه فعال‌سازی می‌شود.

2. کلید Evacuate (تخلیه)

   • این کلید برای آزمایش عملکرد دستگاه‌ها و تجهیزات متصل به سیستم استفاده می‌شود و به اپراتور امکان می‌دهد تا سلامت سیستم را تست کند.

3. کلید Silence Alarm Sounder (بی‌صدا کردن آژیر)

   • با فعال‌سازی این کلید، صدای آژیرها قطع می‌شود تا در صورت نیاز بتوان به راحتی ارتباط برقرار کرد و یا اطلاع‌رسانی انجام داد.

4. کلید Silence Fault Sounders (بی‌صدا کردن بیزر خطا)

   • این کلید برای بی‌صدا کردن بیزرهای داخلی در هنگام وقوع خطا در سیستم به کار می‌رود.

LED ها:

1. LED سبز (POWER)

   • این چراغ نشان‌دهنده فعال بودن و برق‌دار بودن کنترل پنل است و وضعیت عادی سیستم را نمایش می‌دهد.

2. LED قرمز (FIRE)

   • این چراغ در زمان تشخیص حریق فعال می‌شود و نشان‌دهنده وضعیت اعلام حریق در ساختمان است.

3. LED زرد (FAULT)

   • این چراغ در زمان بروز خطا در هر بخش از سیستم فعال می‌شود و وجود مشکل را هشدار می‌دهد.

نکته قابل توجه:

• در صورتی که باطری‌ها خارج شوند یا شارژ کافی نداشته باشند، نشانگر “POWER SUPPLY FAULT” فعال می‌شود و باید به سرعت به بررسی و رفع مشکل پرداخت.

 

 

 

محل نصب تابلوی مرکزی اعلام حریق

پنل کنترل در مراکز کنترل و محل حضور اوپراتور آن مانند اتاق نگهبانی، مرکز اطلاعات و اتاق مدیریت نصب می‌گردد. در مکانهای بزرگ مانند بیمارستانها، خوابگاه‌ها، فروشگاههای بزرگ، که اعلام خطر کلی در آن خوشایند نیست تابلوهای کنترل را در اتاق مخصوص که همواره در آن مراقب وجود دارد نصب می کنند. و از آنجا توسط تلفن، صداهای نرم، زنگ، علائم نوری یا چراغ‌های رنگی به قسمتهای دچار حادثه و حریق اطلاع رسانی می شود.

 

 

قیمت کنترل پنل اعلام حریق

انواع دستگاه مرکزی اعلام حریق براساس طراحی شرکت سازنده و نیاز متقاضی ویژگی‌ های متفاوت و در نتیجه قیمت‌ های متنوعی خواهند داشت. برای دستیابی به بهترین قیمت پنل اعلام حریق، شما می‌توانید در سامانه تخصصی کیوپیکت انواع گوناگون کنترل پنل‌ های اعلام حریق را مشاهده با هم مقایسه نمایید و سپس استعلام قیمت بفرمایید.

در این مقاله سعی شد تا اطلاعات جامعی در مورد کنترل پنل اعلام حریق به شما عزیزان ارائه شود. لطفا نظرات خود را در این باره با ما در میان بگذارید.