تاریخچه اطفا حریق و اسپرینکلر به قرن پانزدهم بر می گردد. لئوناردو داوینچی اولین سیستم آبپاش را اختراع کرد. این سیستم آبپاش جهت نصب در آشپزخانه‌ها و جلوگیری از آتش سوزی هنگام پخت و پز طراحی شده بود. زمانی که آتش کوچکی در آشپزخانه شعله می‌گرفت، سیستم آبپاش داوینچی هم فعال می شد اما آشپزخانه در آب غرق می‌شد. قطعاً این بهترین کار او نبود، اما حداقل سیستم اسپرینکلر او کار می کرد.
اما اسپرینکلر آتش نشانی مدرن، به این صورت که امروزه آن را می شناسیم، در سال 1812 طراحی شد. معمار و نویسنده معروف انگلیسی، ویلیام کانگورو اولین سیستم را در تئاتر رویال، دروری لین (Theatre Royal, Drury Lane) در لندن نصب و پیاده سازی کرد. این سیستم شامل یک سری لوله های سوراخ شده بود که منتهی به یک ظرف بزرگ آب می شد. که در صورت آتش سوزی آب داخل آن آزاد می شد و از پیش‌روی آتش جلوگیری می‌کرد. و بعدا در دهه 1870، فیلیپ پرات اولین سیستم آبپاش خودکار را اختراع کرد. آبپاش خودکار آتش نشانی، سپس توسط هنری پارمالی بهبود یافت و بعداً توسط فردریک گرینل در سال 1890 تکمیل شد.
طراحی سیستم آبپاش آتش نشانی از سال 1954 تا به امروز نسبتا دست نخورده باقی مانده است و صرفا تمرکز روی بهبود ایمنی در برابر حریق بوده است.
سیستم اطفا حریق چیست؟
سیستم اطفا حریق به مجموعه تجهیزاتی گفته می شود که در منازل مسکونی یا محیط های صنعتی نصب می شوند و بعد از هشدار اعلام حریق فعال می شود تا هرچه زودتر آتش سوزی مهار شود و از خسارت و صدمات مالی و جانی جلوگیری شود.
اطفا حریق زمانی اهمیت پیدا می‌کند که، تجهیزاتی مهم با احتمال انفجار وجود دارند یا آتش ممکن است باعث خسارات جانی به افراد حاضر در آن مکان شود. در این شرایط با اطفا هرچه زودتر آتش از گسترش آن جلوگیری می شود تا قسمت های دیگر ساختمان یا مناطق دیگر دچار حریق نشوند.
اسپرینکلر چیست؟
سیستم اطفا حریق اسپرینکلر یک وسیله اطفاء حریق است که به عنوان یک اقدام پیشگیرانه در ساختمان ها نصب می شود. سرهای آبپاش در سقف ها رو به کف یا رو پایین قرار می گیرند. انتهای دیگر این سیستم به تعدادی لوله و منبع آب فشار قوی متصل است. یک سیستم آبپاش آتش نشانی (اسپرینکلر) برای خاموش کردن آتش در مراحل اولیه آن یعنی قبل از گسترش آتش، طراحی شده است.
این سیستم آتش نشانی از طریق یک حسگر حرارتی که در سر سیستم قرار دارد کار می کنند. اگر آتش سوزی شروع شود، گرمای شعله ها افزایش می یابد تا سنسور اسپرینکلر گرم شود. هنگامی که حرارت از یک نقطه تنظیم شده فراتر رود، حباب حسگر می‌شکند و اسپرینکلر آب را روی آتش می پاشد. یعنی سیستم اسپرینکلر یک سیستم اطفا حریق اتوماتیک است که بدون دخالت انسان می‌تواند از گسترش آتش جلوگیری کند.
انواع سیستم های آبپاش (اسپرینکلر)
هنگام طراحی یک سیستم آبپاش یکی از اولین تصمیماتی که طراح باید بگیرد این است که چه نوع سیستم آبپاش باید نصب شود. انواع سیستم های اسپرینکلر مجاز توسط NFPA 13، استاندارد برای نصب سیستم های آبپاش، مرطوب، خشک، پیش عملی و سیلابی هستند. انواع دیگر سیستم های خاموش کننده، مانند عامل تمیز یا غبار آب، توسط استانداردهای دیگر مورد توجه قرار می گیرند. هنگام انتخاب نوع سیستم آبپاش مناسب برای منزل یا محل کار، مهم است که ابتدا تفاوت های بین سیستم ها را بدانید و سپس بررسی کنید که چگونه این تفاوت ها می توانند در شرایط خاص مفید یا مضر باشند. انتخاب نوع سیستم اشتباه می تواند باعث خسارت شود.
سیستم های لوله مرطوب
سیستم های آبپاش لوله مرطوب رایج ترین نوع هستند. در این سیستم لوله کشی آبپاش دائماً با آب پر می شود. هنگامی که دمای سقف به اندازه کافی گرم می شود، لامپ شیشه ای یا پیوند قابل ذوب در آبپاش می شکند. از آنجایی که سیستم از قبل با آب پر شده است، آب آزادانه از سر آبپاش خارج می شود. برخلاف تصور فیلم های سینمایی، همه سرهای آبپاش به طور همزمان در این نوع سیستم ها کار نمی کنند. دمای اطراف آن سر آبپاش که حریق در نزدیک آن اتفاق افتاده است باید به اندازه کافی بالا باشد تا لامپ شیشه ای یا پیوند قابل ذوبی که آب را عقب نگه می دارد بشکند. هنگامی که این اتفاق بیفتد، آب بلافاصله از آن سر شروع به جریان می کند.
چرا از آبپاش های لوله مرطوب استفاده کنیم؟
سیستم های آبپاش لوله مرطوب قابل اطمینان ترین و مقرون به صرفه ترین هستند. بنابراین، آنها باید اولین نوع در نظر گرفته شده در هنگام انتخاب سیستم آبپاش باشند.
با این حال، مواقعی وجود دارد که سیستم آبپاش لوله مرطوب ممکن است مناسب نباشد. یکی از عوامل اصلی در تعیین اینکه آیا می توان از سیستم لوله مرطوب استفاده کرد، دمای فضایی است که باید محافظت شود. آیا تمام مناطق ساختمان که لوله کشی آبپاش در آن قرار دارد حداقل تا دمای 104F (4OC) یا بیشتر خواهد بود؟
اگر پاسخ مثبت است، پس هیچ خطری برای یخ زدن آب در لوله کشی وجود ندارد و سیستم مرطوب روش ترجیحی است. با این حال، اگر پاسخ منفی است، ممکن است یک مطالعه اضافی انجام شود تا مشخص شود که آیا یک مهندس می‌تواند ثابت کند که اگرچه دما می‌تواند به زیر ۴۰ درجه فارنهایت (۴ درجه سانتی‌گراد) کاهش یابد، اما هرگز آنقدر پایین نمی‌آید که آب یخ بزند. اگر نمی توان دمای فضا را برای از بین بردن خطر یخ زدگی آب تضمین کرد، باید نوع سیستم متفاوتی را انتخاب کرد.
سیستم های لوله خشک
سیستم های لوله خشک بسیار شبیه به سیستم های لوله مرطوب با یک تفاوت عمده هستند. لوله دائماً با آب پر نمی شود. در عوض، آب در پشت یک شیر لوله خشک معمولاً در فاصله ای دورتر از محل قرارگیری آبپاش ها قرار می گیرد. مانند یک سیستم لوله مرطوب، هنگامی که دمای سقف به اندازه کافی گرم می شود، لامپ شیشه ای یا پیوند قابل ذوب آبپاش می شکند.
با این حال، در این مورد، آب بلافاصله در دسترس نیست، زیرا لوله از آب پر نشده است. در عوض، هوا از سر آبپاش در حال حاضر باز آزاد می شود. این باعث افت فشار می شود که باعث می شود دریچه لوله خشک باز شود و آب سیستم را پر کند. سپس آب از سر آبپاش باز جریان می یابد. از آنجایی که بین عملکرد آبپاش و جریان آب تاخیر وجود دارد، اندازه سیستم های لوله خشک محدود است. محدودیت اندازه برای به حداقل رساندن مدت زمان تاخیر در تحویل آب در نظر گرفته شده است.
چرا از آبپاش های لوله خشک استفاده کنیم؟
سیستم لوله خشک یک گزینه عالی برای فضاهای بدون قید و شرط یا مکان هایی است که نمی توان دمای فضا را به اندازه کافی بالا برای جلوگیری از یخ زدن آب در سیستم تضمین کرد. توجه به این نکته حائز اهمیت است که حداقل بخشی از ساختمان که آب وارد آن می شود و شیر لوله خشک در آن قرار دارد باید دمای کافی برای جلوگیری از یخ زدگی داشته باشد.
ملاحظات اضافی، به غیر از دما، ممکن است منجر به انتخاب نوع دیگری از سیستم آبپاش مجاز شود. در برخی موارد، ممکن است تمایل به به حداقل رساندن خطر آسیب آب یا جلوگیری از پر شدن تصادفی سیستم وجود داشته باشد. در این موارد، سیستم اینترلاک یک یا دوتایی ممکن است گزینه ارجح باشد. یک سیستم اینترلاک منفرد ممکن است در موزه‌ها، اتاق‌های کامپیوتر یا تنظیمات مشابهی که آسیب آب نگران‌کننده است مفید باشد.
این امر خطر جریان تصادفی آب را در صورت آسیب دیدن سر آبپاش از بین می برد. اگرچه NFPA 13 به طور خاص استفاده از سیستم های اینترلاک دوگانه را در این نوع فضاها ممنوع نمی کند، سیستم پیشگیرانه اینترلاک دوگانه برای این موقعیت ها ایجاد نشده است. برای استفاده در انبارهای ذخیره سازی فریزر یا در موقعیت های مشابهی که حضور تصادفی آب در سیستم لوله کشی منجر به اصلاح گران قیمت می شود در نظر گرفته شده است. قبل از انتخاب آن نوع سیستم، تأخیر در تحویل آب که با یک سیستم پیش‌القایی دوگانه رخ می‌دهد، مهم است.
اگر از آن در یک موزه یا نوع محیط مشابه استفاده شود، تاخیر در تحویل آب باعث می‌شود آتش همچنان رشد کند که می‌تواند منجر به باز شدن آب‌پاش‌های اضافی شود. به نوبه خود، این می تواند آسیب آب را افزایش دهد و منجر به درگیر شدن بخش بزرگتری از ساختمان شود.
سیستم‌های سیل شبیه به سیستم‌های پیش‌اکشن هستند که از نوع دیگری از تشخیص برای عملیات استفاده می‌کنند. با این حال، بزرگترین تفاوت این است که سیستم های سیلاب از اسپرینکلر ها یا نازل های باز استفاده می کنند. به جای دریافت جریان آب از سرهای جداگانه ای که کار کرده اند، هنگامی که آب سیستم را پر کرد، آب از هر سر آبپاش جاری می شود. بسیار شبیه یک سیستم پیش‌اکشن، یک دریچه سیلاب تا زمانی که نوع دیگری از سیستم تشخیص، مانند تشخیص دود، کار کند، آب را پر نمی‌کند. هنگامی که آن سیستم تشخیص فعال می شود، آب نه تنها سیستم را پر می کند، بلکه از آبپاش ها یا نازل های باز جریان می یابد.
یکی دیگر از ملاحظات در انتخاب نوع سیستم آبپاش میزان خطر محافظت شده است. اگر محافظت از یک منطقه با خطر بسیار بالا، مانند آویز هواپیما، سیستم سیل ممکن است مناسب ترین باشد.
خرید سیستم اسپرینکلر مناسب شما
هر نوع سیستم اطفا حریق اسپرینکلر مزایای منحصر به فرد خود را دارد. هنگام انتخاب سیستم اسپرینکلر مناسب برای محیط مورد نظر شما، مهم است که مزایا و معایب هر نوع اسپرینکلر را در نظر بگیرید. کل ساختمان ممکن است با ترکیبی از سیستم ها محافظت شود. به عنوان مثال، یکی از طرح های رایج در پیاده سازی سیستم اطفا حریق در کشور های شمال شرقی، محافظت از بخش های عمومی ساختمان با سیستم لوله مرطوب است و استفاده از سیستم های لوله خشک، در اتاق های زیر شیروانی و سایر مناطق ساختمان صورت می‌گیرد. ترکیب انواع مختلف سیستم ها برای حفاظت کامل ساختمان، به طراح این امکان را می دهد که هر محیط را منحصر به فرد در نظر بگیرد. تا مناسب ترین نوع سیستم را برای آن فضا اعمال کند بدون اینکه آنچه را که بهترین است برای سایر مناطق ساختمان قربانی کند.
منآبع:
اسپرینکلر مخفی هم وجود داره؟ که اینجوری از سقف نزنه بیرون!
بله اسپرینکلر مخفی هم در بازار وجود دارد که داخل سقف تعبیه می شود.