نازل آتش نشانی

نازل آتش نشانی ابزاری حیاتی برای ساختمان ها یا انبارها هستند که به عنوان اولین دفاع در برابر حریق عمل می کنند. این تجهیزات با رساندن آب یا دیگر مواد خاموش کننده روی آتش، نقشی محوری در کنترل و خاموش کردن آن دارند. نازل‌های آتش نشانی که با ملاحظات ارگونومیکی طراحی شده اند، برای پاسخگویی به الزامات مورد نیاز برای هر حریق طراحی شده اند و عملکرد و ایمنی مطلوب را برای آتش نشانان و عموم مردم تضمین می کنند. در این مقاله، به کارکرد، انواع و اهمیت نازل های آتش نشانی در مبارزه با آتش سوزی و حفاظت از جان و مال می پردازیم.

این دستگاه‌ها یکی از  تجهیزاتی ایمنی و آتش نشانی هستند که آب یا کف را در شکل‌ها مختلف به سمت حریق هدایت می‌کنند. نازل‌ها در خاموش کردن آتش نقش بسیار مهمی دارند اما این تجهیزات زمانی ایمن و نتیجه‌بخش خواهند بود که به درستی انتخاب شوند. مثلا تصور کنید بخواهید یک پیچ را با چکش در جای خود سفت کنید اگر چه این کار از نظر فنی امکانپذیر است ولی زمانی نتیجه بهتری می‌گیرید که از ابزار کارآمدتری استفاده کنید. این امر درباره نازل های آتش نشانی هم صدق می‌کند. در ادامه با کاربردهای نازل آتش نشانی  آشنا می‌شویم و انواع مختلف این تجهیزات را معرفی کرده و کاربردهای آن‌ها را شرح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

همچنین بخوانید: کوپلینگ چیست؟

نازل های آتش نشانی چه کاری انجام می‌دهند؟

نازل های آتش نشانی را می‌توان از مهم‌ترین اتصالات آتش نشانی (کپسول دستی و شیلنگ ماشین آتش نشانی) دانست که آب یا کف را در اشکال مختلف با دقت بالا روی آتش می‌پاشد. به طور کلی نازل های آتش نشانی سه عملکرد اصلی دارند:

• کنترل جریان

روزنه‌های موجود بر روی خروجی نازل باعث کنترل جریان آب یا فوم می‌شود.

• فراهم کردن دسترسی مناسب به آتش

نازل‌ها محدودیتی در انتهای آبراه ایجاد می‌کنند. این محدودیت سرعت لازم برای رساندن آب به منطقه آتش را تنظیم می‌کند.

• کنترل میزان نفوذپذیری ماده خاموش‌کننده به آتش

نازل‌ها می‌توانند میزان نفوذپذیری ماده خاموش‌کننده را با توجه به نوع و موقعیت آتش کنترل کنند. برای مثال در برخی مواقع ماده خاموش‌کننده با جریان مستقیم باعث خاموش شدن آتش می‌شود اما گاهی هاله غلیظی از خاموش‌کننده می‌تواند آتش را خاموش کند.

انواع نازل های آتش نشانی

در سال 1964 انجمن ملی حفاظت از آتش (NFPA) مجموعه‌ای از استاندارهای لازم را در رابطه با عملکردهای نازل‌های مورد استفاده در اطفاء حریق مشخص کرد. طبق استانداردهای به روز شده در سال 2018 نازل های آتش نشانی به پنج گروه اصلی زیر تقسیم می‌شوند.

• نازل های آتش نشانی ساده، پایه یا تک حالته (Basic nozzles)

مدل ساده این دستگاه دارای یک حالت باز و بسته هستند و در آن‌ها فقط می‌توان جریان آب یا کف را قطع و وصل کرد. در نازل‌های پایه، امکان تنظیم جریان خروجی وجود ندارد. این نازل‌ها از جنس برنج، آلومینیوم، استیل و حتی پلاستیک ساخته می‌شوند.

• نازل گالناژ تک (Single Gallonage Nozzle)

نازل گالناژ تک یکی از نازل های ترکیبی آتش نشانی است که جریان آب را با سرعت از پیش تعیین شده به بیرون هدایت می‌کند. در این نازل جریان آب حین استفاده قابل تغییر نیست اما در صورت تغییر فشار نازل، جریان آب تغییر می‌کند. امروزه تعدادی از نازل‌های تک گالناژی آتش نشانی حتی در فشار کم هم الگوهای باکیفیتی را ارائه می‌دهند.

• نازل گالناژ قابل تنظیم (Adjustable Gallonage Nozzle)

در نازل‌های گالناژ قابل تنظیم، امکان انتخاب گالناژ مورد نظر به صورت دستی توسط اپراتور وجود دارد.

• نازل اتوماتیک با فشار ثابت (Automatic Nozzle)

نازل اتوماتیک با استفاده از یک مکانیزیم، فشار نسبتا ثابتی را در محدوده وسیعی از جریان‌ها حفظ می‌کند. این نازل‌ها دسترسی ثابتی را به اپراتور می‌دهند.

• نازل چند منظوره (Multi-Purpose Nozzle)

نازل چند منظوره  ترکیبی از نازل مستقیم و مه است. این نازل با حفظ مزایای جریان مه، حداکثر دسترسی و نفوذ را فراهم می‌کند. نازل چند منظوره می‌تواند جریان‌های زیادی را در فشارهای کاهش یافته برای کاربردهای گوناگون مانند کاربردهای فوم، حملات داخلی، خارجی و ارتفاع بلند، خنک کننده، تهویه و … ایجاد کند.

کاربردهای نازل های آتش نشانی

از نازل های آتش نشانی برای خاموش کردن آتش استفاده می‌شود اما مواد تخلیه شده از نازل‌ها به نوع آتش بستگی دارد. آتش‌سوزی‌ها براساس علت آتش‌سوزی دارای پنج کلاس مختلف A، B، C، D و K هستند. با مشخص کردن نوع آتش، اپراتورها می‌توانند بهترین نوع نازل را برای خاموش کردن شعله استفاده کنند.

بیشتر نازل ها را می‌توان با آب استفاده کرد اما برخی از آن‌ها برای پخش کردن سایر مواد خاموش‌کننده مانند فوم هم تایید شده‌اند. برای مثال شرکت Dixon نوعی نازل تایید شده توسط گارد ساحلی ایالات متحده عرضه کرده که با توجه به موقعیت می‌تواند برای آب یا فوم استفاده شود.

برخی از نمونه‌های نازل‌ها، فناوری خودکاری دارند که می‌تواند بدون دخالت انسان، حریق را شناسایی کند و با فشار آب آن را مهار نماید. نازل‌ها علاوه بر خاموش کردن آتش، قابلیت‌های دیگری هم مانند کاهش دما برای پیشگیری از حریق دارند. این نازل‌ها با پخش آب باعث کاهش دمای محیط می‌شوند و از این طریق  از گسترش حریق جلوگیری می‌کنند. همچنین در محیط‌های صنعتی از نازل‌هایی که دارای قابلیت خنک کردن هستند برای خنک کردن تجهیزات صنعتی مانند توربین‌ها و موتورها استفاده می‌شود.

یکی دیگر از قابلیت‌های نازل ها ایجاد یک پوشش آبی به محض وقوع حریق است. از این نازل‌ها در محیط‌هایی مانند ایستگاه‌های راه‌آهن و فرودگاه‌ها استفاده می‌شود. به طور کلی نازل‌ها دارای قابلیت‌های متعددی هستند و با توجه به شرایط، نیاز و نوع حریق مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نکات مهم در خرید نازل آتش نشانی

اگر قصد دارید نازل آتش نشانی بخرید حتما قبل از خرید به این نکات توجه کنید:

• نازل را با توجه به نیاز خود انتخاب کنید.
• نازل‌هایی را انتخاب کنید که مقاومت بالایی دارند. عملکرد نازل‌های بی‌کیفیت معمولا با اختلال همراه است.
• دقت داشته باشید که نازل انتخابی شما باید مطابق با استاندارد تایید شده باشد.
• در برخی مواقع برای کار با نازل‌ها نیاز به آموزش‌های اولیه خواهید داشت بنابراین سعی کنید شیوه‌ صحیح استفاده از این تجهیزات را بیاموزید.

نگهداری از نازل آتش نشانی

این دستگاه ها هم مانند هر وسیله دیگری نیاز به نگهداری صحیح و بازرسی منظم دارند. برای اطمینان از سالم بودن این تجهیزات حتما در بازه‌های زمانی مشخص، وضعیت فنی نازل‌ها را بررسی کنید و قطعات آسیب‌دیده را تعویض نمایید. توصیه می‌کنیم در بازرسی‌های نازل های آتش نشانی به موارد زیر دقت کنید:

• بررسی پایه و بدنه نازل از نظر خرابی، زنگ‌زدگی و خوردگی
• بررسی سیم و لوله از نظر شگستگی و خرابی
• تست عملیاتی شامل بازکردن و بستن نازل، تعویض آب و چک کردن فشار آب

سخن پایانی

در این مقاله نازل آتش نشانی را معرفی کردیم. همانطور که گفته شد این تجهیزات در اطفای حریق به کمک ما می‌آیند و با اعمال فشار آب یا فوم، حریق را مهار می‌کنند. نازل‌ها برخلاف طراحی و ساختار ساده از اهمیت بالایی برخورد هستند و هنگام بروز آتش‌سوزی به طور قابل توجهی از خسارات‌های جانی و مالی می‌کاهند.