اطفا حریق ساختمان به مجموعه‌ای از روش‌ها، سیستم‌ها و تجهیزات اشاره دارد که برای مقابله با آتش‌سوزی در داخل یا اطراف یک ساختمان طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها شامل کپسول های آتش‌نشانی، اسپرینکلرها و همچنین روش‌های دستی یا خودکار خاموش کردن آتش هستند. هدف اصلی از سیستم‌های اطفاء حریق، محافظت از جان افراد، کاهش خسارات مالی و جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی است.
اطفا حریق ساختمان چیست؟
سیستم های اطفا حریق در ساختمان ها مجموعه ای از تجهیزاتی را در بر می گیرد که به طور دقیق برای شناسایی، کنترل و خاموش کردن حریق طراحی شده است. از روش‌های سنتی اطفا حریق گرفته تا سیستم‌های خودکار پیشرفته، تکامل استراتژی‌های اطفا حریق تعهد به افزایش اقدامات ایمنی را نشان می‌دهد. هدف اصلی ایجاد محیطی است که در آن خطر آتش سوزی از طریق اقدامات پیشگیرانه کاهش یابد و در صورت وقوع حادثه، واکنش سریع و هماهنگ باشد.
اجزای کلیدی این سیستم ها شامل سیستم های اسپرینکلر اتوماتیک، اعلام حریق، کپسول های آتش نشانی، آشکارسازهای دود و روشنایی اضطراری است. این عناصر برای شناسایی علائم آتش سوزی، هشدار به سرنشینان و شروع واکنش های به موقع و هدفمند برای مهار و خاموش کردن آتش به صورت پشت سر هم کار می کنند. ادغام فناوری‌های پیشرفته، مانند سنسورهای هوشمند و کنترل پنل ها، یک لایه کارآمد اضافی به سیستم‌های اطفای حریق می‌افزاید و امکان مداخلات سریع‌تر و دقیق‌تر را فراهم می‌کند.
این سیستم فراتر از اجزای فیزیکی سیستم های اطفا حریق است تا به اهمیت برنامه ریزی جامع اضطراری، تعمیر و نگهداری منظم و آموزش کارکنان بپردازد. این امر بر تلاش مشترک مورد نیاز در بین مالکان ساختمان، مدیران و امدادگران اضطراری برای ایجاد رویکردی انعطاف‌پذیر و پیشگیرانه برای ایمنی در برابر آتش نشان می‌دهد.
سیستم اطفا حریق چیست؟
به طور کلی سیستم اطفا حریق با تشخیص به موقع و اقدام به خاموش کردن حریق یک جنبه حیاتی برای تضمین ایمنی ساختمان ها در برابر تهدید آتش سوزی است. این سیستم با هدف کاهش اثرات مخرب آتش سوزی بر اموال و دارایی های افراد تاکید دارد. این سیستم شامل انواع مختلفی از تجهیزات آتش نشانی است از تجهیزات سنتی گرفته تا فن آوری های پیشرفته، همگی برای مبارزه موثر با آتش طراحی شده اند. جنبه‌های کلیدی سیستم اطفا حریق عبارت است از اهمیت تشخیص زودهنگام، نقش سیستم‌های آبپاش خودکار، کپسول‌های آتش‌نشانی و خاموش کننده های فوم، پودر خشک، عامل تمیز. همیشه تاکید بر ادغام این سیستم‌ها در سازه‌های ساختمانی، محیط های صنعتی و تکامل مداوم فناوری‌های اطفا حریق برای رویارویی با چالش‌های آتش سوزی است.
همچنین آموزش پرسنل در استفاده صحیح از تجهیزات اطفا حریق، لزوم تعمیر و نگهداری منظم برای اطمینان از عمکلرد مطلوب تاکید می کند. درک هم افزایی بین سیستم ها و تجهیزات آتش نشانی برای ایجاد استراتژی های ایمنی آتش سوزی قوی، افزایش قابلیت های واکنش اضطراری و در نهایت محافظت از جوامع در برابر تاثیر مخرب آتش سوزی بسیار مهم است.
اطفا حریق دستی
کپسول آتش نشانی دستی یک خاموش کننده قابل حمل است که برای پاسخ فوری به آتش سوزی های کوچک طراحی شده است. این دستگاه به دلیل قابل حمل، راحتی در استفاده، سبک بودن بسیار کاربرپسند است و تمام سنین می توانند به راحتی استفاده کنند. این خاموش کننده ها جز لاینفک تجهیزات ایمنی آتش نشانی هستند و به صورت استراتژیک در مکان های مختلف قرار می گیرند و در مواقع اضطراری به راحتی قابل دسترسی هستند. کپسول آتش نشانی دستی ابزاری حیاتی برای افراد برای سرکوب و کنترل آتش قبل از تشدید آن است و خط دفاع اولیه در برابر خطرات احتمالی را فراهم می کند.
در محل کار، منازل و فضاهای عمومی، وجود کپسول های آتش نشانی دستی که به درستی نگهداری می شوند یک جنبه اساسی ایمنی در برابر آتش سوزی است. آموزش صحیح در استفاده صحیح از این خاموش کننده ها تضمین می کند که افراد می توانند به سرعت و به طور موثر برای مهار و خاموش کردن آتش های کوچک واکنش نشان دهند و به ایمنی کلی و آمادگی اضطراری کمک کند.
اطفا حریق اتوماتیک
سیستم اطفا حریق اتوماتیک شامل تجهیزات پیشرفته است که برای تشخیص و مهار حریق بدون نیاز به دخالت انسان طراحی شده است. برخلاف کپسول‌های آتش‌نشانی دستی که نیاز به استفاده از آنها توسط یک فرد باید انجام شود، کپسول‌های آتش‌نشانی خودکار مجهز به حسگرها و دتکتور هستند که هنگام تشخیص آتش‌سوزی باعث فعال شدن سیستم اطفا حریق می‌شوند. این سیستم ها با واکنش سریع به حوادث آتش سوزی، اغلب قبل از تشدید آنها و ایجاد یک تهدید مهم، یک لایه حفاظتی اضافی ارائه می دهند.
سیستم اطفا حریق خودکار نقش مهمی در حفاظت از فضاهای بسته و زیرساخت های حیاتی دارد جلوگیری از گسترش سریع آتش می تواند عواقب شدیدی داشته باشد. فعال‌سازی خودکار آنها، همراه با عوامل اطفای هدفمند، آنها را به یک جز موثر و کارآمد از سیستم‌های جامع حفاظت آتش در تنظیمات مختلف، از جمله تاسیسات صنعتی، فضاهای تجاری و مناطق مسکونی تبدیل کرده است.
سیستم های آتش نشانی شامل انواع فن آوری ها و استراتژی های طراحی شده برای شناسایی، کنترل و خاموش کردن آتش در محیط های مختلف است. این سیستم ها برای حفاظت از جان و مال بسیار مهم هستند و اغلب برای خطرات خاص طراحی می شوند. در اینجا برخی از انواع متداول سیستم های آتش نشانی آورده شده است:
سیستم اسپرینکلر یا آب پاش
سیستم های آبپاش اتوماتیک به طور گسترده در ساختمان ها و تاسیسات صنعتی استفاده می شود. آن ها شامل شبکه ای از لوله ها با سرهای دارای آبپاش هستند که به طور استراتژیک وبراساس ضوابط آتش نشانی و استانداردها در سراسر سقف یک محیط قرار گرفته اند. هنگامی که آتش سوزی تشخیص داده می شود، گرما سرهای آبپاش را در منطقه آسیب دیده فعال می کند و آب یا سایر عوامل خاموش کننده را برای مهار آتش آزاد می کند.
همچنین بخوانید: سیستم اطفا حریق سقفی
خاموش کننده گازی
سیستم های اطفاء حریق گازی برای خاموش کردن آتش با استفاده از عوامل گازی برای حذف یک یا چند عنصر مثلث آتش-سوخت، اکسیژن و گرما- طراحی شده اند. این سیستم‌ها معمولاً در شرایطی استفاده می‌شود که روش‌های سرکوب حریق مبتنی بر آب به دلیل وجود تجهیزات حساس، آسیب احتمالی به دارایی‌ها یا ملاحظات زیست‌محیطی خاص نامناسب هستند.
در اینجا جنبه های کلیدی سیستم های آتش نشانی گاز آورده شده است:
انواع عوامل گازی
گازهای بی اثر (به عنوان مثال، نیتروژن، آرگون): این گازها با کاهش غلظت اکسیژن در فضای محافظت شده، آتش را سرکوب می کنند.
عامل پاک (به عنوان مثال، FM-200، Novec 1230): ترکیبات شیمیایی طراحی شده برای جذب گرما و قطع فرآیند احتراق. آنها برای استفاده در مناطق با تجهیزات حساس مناسب هستند. سیستم های اطفا حریق گازی بر اساس اصل وقفه در فرآیند احتراق عمل می کنند. گازهای بی اثر اکسیژن را جابجا می کنند و غلظت آن را کاهش می دهند، در حالی که عوامل تمیز گرما را جذب می کنند و در نتیجه آتش را خاموش می کنند. یکی از مزیت‌های مهم سیستم‌های اطفاء حریق گاز این است که پس از تخلیه هیچ اثری از خود باقی نمی‌گذارند. این در محیط هایی با تجهیزات حساس بسیار مهم است، زیرا نیازی به آسیب یا تمیز کردن نیست.
همچنین بخوانید: سیستم اطفای حریق گازی و انواع آن
سیستم های اطفا حریق پودر خشک
سیستم های شیمیایی پودر خشک برای انواع آتش سوزی ها موثر هستند. آنها از پودر شیمیایی خشک به عنوان عامل خاموش کننده استفاده می کنند. هنگامی که فعال می شود، سیستم ماده شیمیایی خشک را آزاد می کند که واکنش شیمیایی آتش را قطع کرده و حریق را خاموش می کند.
سیستم اطفا حریق فوم
سیستم اطفا حریق فوم نوعی کپسول اطفا حریق قابل حمل است که برای سرکوب و خاموش کردن آتش ناشی از مایعات قابل اشتعال (کلاس B) و مواد قابل احتراق جامد (کلاس A) طراحی شده است. عامل خاموش کننده مورد استفاده در کپسول های آتش نشانی فوم، کنسانتره فوم با فرمول خاص مخلوط با آب است. هنگامی که تخلیه می شود، فوم منبسط می شود و پوششی را تشکیل می دهد که سطح سوخت را می پوشاند و از انتشار بخارات قابل اشتعال جلوگیری می کند و آتش را فرو می نشاند.
ضوابط سیستم اطفا حریق
ضوابط نصب سیستم‌های اطفا حریق به طور کلی توسط استانداردها، مقررات ملی و بین‌المللی، و دستورالعمل‌های مرتبط تعیین می‌شوند. این ضوابط به منظور افزایش ایمنی در مواجهه با حریق‌ها، حفاظت از افراد و دارایی‌ها و تأمین کنترل موثر بر فراگیری حریق‌ها ایجاد شده‌اند. در ادامه، به برخی از ضوابط کلی نصب سیستم‌های اطفا حریق اشاره می‌شود:
- تمامی کپسول های آتش نشانی باید دارای نشان استاندارد ایران بوده و سازمان ملی استاندارد آن را تایید کرده باشد.
- تمامی کپسول های آتش نشانی نصب شده در یک ساختمان باید دارای کارت شارژ معتبر از شرکت های آتش نشانی و ایمنی باشند.
- ارتفاع نصب خاموش کننده های دستی 150 سانتی متر از سطح زمین می باشد.
- در آشپزخانه ها باید خاموش کننده پودر و هوا 3 کیلوگرمی نصب شود.
- اسپرینکلرها باید با نوع و درجه بندی های دمایی اسپرینکلرها مشابه باشند.
- محل نصب اسپرینکلر بالازن باید سقف های کاذب در محل وجود نداشته باشد.
- فاصله بین یک اسپرینکلر رو به باال با دیوار باید حداقل 10 سانتی متر باشد.
نصب سیستم‌های اطفا حریق ساختمان باید بر اساس استانداردها و مقررات ملی مانند سازمان آتش نشانی و بین‌المللی مرتبط انجام شود. به عنوان مثال، استاندارد NFPA (Association National Fire Protection) یکی از معتبرترین استانداردهای جهانی در زمینه اطفا حریق است. نصب یک سیستم اطفا حریق باید براساس قوانین محلی، نوع فعالیت محیط و خطرات بالقوه نیازهای ویژه محیط مورد بررسی قرار گیرد. استفاده از پروتکل‌های امنیتی جهت جلوگیری از سوءاستفاده و اطمینان از عملکرد بهینه سیستم. توصیه می‌شود همواره با استفاده از آخرین نسخه‌های استانداردها و مقررات ملی و بین‌المللی در زمینه اطفا حریق کار شود و مشاوره از کارشناسان متخصص و معتبر در این زمینه جویا شود.
اطفا حریق ساختمان شامل چه تجهیزاتی می شود؟
سیستم اطفا حریق ساختمان با توجه به تعداد واحدها و رفت و آمد می تواند متفاوت باشد اما کپسول های خاموش کننده پودری و خاموش کننده های اسپرینکلر بهترین انتخاب هستند.