ما قبلا در وبلاگ سامانه تخصصی کیوپیکت، سیستم اطفا حریق گازی یا سیستم اطفای حریق با عامل پاک را بررسی کردیم. همچنین در مطلب دیگری یکی از انواع آن یعنی سیستم اطفا حریق آیروسل را توضیح دادیم. حالا در این نوشته می خواهیم به بررسی سیستم اطفا حریق گازهای بی اثر یا IG بپردازیم.
گاز بی اثر Inert Gas چیست؟
گاز بی اثر (Inert Gas) که با عنوان گاز خنثی یا گاز نجیب نیز شناخته می شوند گازی است که به با سایر مواد واکنش های شیمیایی انجام نمی دهد و بنابراین ترکیبات شیمیایی تولید نمی کند.
به طور سنتی، این اصطلاح برای توصیف هفت عنصر در گروه 18 جدول تناوبی استفاده می شود:
هلیوم (He)
نئون (Ne)
آرگون (Ar)
کریپتون (Kr)
زنون (Xe)
رادون (Rn)
اوگانسون (Og)
گازهای بی اثر کاربردهای مختلفی دارند، از جمله:
- جوشکاری
- تجزیه گازها
- تصویربرداری پزشکی
- اطفاء حریق
- بسته بندی
- صنایع برودتی
گازهای خنثی برای استفاده در بیشتر کاربردها بی خطر هستند، اما اگر در غلظت های بالا استنشاق شوند می توانند مضر باشند. بنابراین، رعایت نکات ایمنی هنگام کار با گازهای بی اثر مهم است.
سیستم های اطفا حریق گازهای بی اثر و مکانیسم عمل آن ها
سیستم های اطفای گاز بی اثر (Inert gas fire suppression systems) از گازهای آرگون و نیتروژن و مخلوط آنها به عنوان یک عامل خاموش کننده استفاده می کنند و بر اساس اصل کاهش غلظت اکسیژن منجر به اطفای حریق می شوند.
غلظت اکسیژن با استفاده از گاز بی اثر به حداقل می رسد تا زمانی که به سطحی برسد که احتراق دیگر ممکن نباشد. هر سیستم به گونه ای طراحی شده است که اکسیژن را تا یک سطح خاص کاهش دهد. هنگامی که تخلیه می شود، گاز بی اثر به سرعت و به طور یکنواخت در داخل محفظه توزیع می شود و در 60 ثانیه به غلظت طراحی دست می یابد.
آرگون و نیتروژن به طور طبیعی در جو وجود دارد، بنابراین اثر گلخانه ای و پتانسیل تخریب لایه ازن آن صفر است. گازهای بی اثر از نظر شیمیایی بی اثر، غیر رسانا، بی رنگ، بی بو و بی طعم هستند. گاز بی اثر خورنده نیست و ممکن است در دمای معمولی با موادی مانند نیکل، فولاد، فولاد ضد زنگ، مس، برنج، برنز و پلاستیک استفاده شود.
موارد استفاده سیستم اطفا حریق Inert Gas
سیستم های اطفای حریق گاز بی اثر برای استفاده در خطرات آتش سوزی کلاس A، B و C مناسب هستند. استفاده از این سیستم ها روشی ایمن و موثر برای خاموش کردن آتش در کاربردهای مختلف از جمله موارد زیر هستند:
- مراکز داده
- اتاق های سرور
- امکانات مخابراتی
- آشیانه هواپیما
- کارخانه های شیمیایی
- امکانات بهداشتی
مزایای سیستم اطفای حریق IG
برخی از مزایای استفاده از سیستم های اطفا حریق IG عبارتند از:
- غیر قابل اشتعال هستند و جریان الکتریسیته را هدایت نمی کنند و برای استفاده در مناطق حساس ایمن می باشند.
- در خاموش کردن طیف گسترده ای از آتش سوزی ها موثر هستند.
- به سرعت فعال می شوند، معمولاً در عرض چند ثانیه.
- هیچ گونه باقیمانده یا آسیبی برای اموال باقی نمی گذارند.
- دوستدار محیط زیست هستند.
معایب سیستم اطفاء حریق گازهای خنثی IG
با وجود مزایای فوق، برخی از اشکالات در استفاده از سیستم های سرکوب گاز بی اثر نیز وجود دارد:
- نصب و نگهداری آنها ممکن است گران باشد.
- به منبع زیادی از گاز بی اثر نیاز دارند، که اگر به درستی ذخیره نشود، می تواند یک خطر ایمنی باشد.
- می توانند اکسیژن موجود در هوا را جابجا کنند، که می تواند برای افراد و حیوانات در منطقه حفاظت شده خطرناک باشد.
به طور کلی، سیستم های اطفا حریق گازهای خنثی روشی ایمن و موثر برای خاموش کردن آتش در کاربردهای مختلف هستند. با این حال، نصب و نگهداری آنها ممکن است پرهزینه باشد و به منبع زیادی از گاز بی اثر نیاز دارند.
انواع سیستم اطفای حریق Inert Gas
چند نمونه از گازهای بی اثر عبارتند از:
-
آرگون (Argon) یا IG-01
این سیستم از آرگون خالص (99.99%) برای اطفا حریق استفاده می کند. به دلیل چگالی بالا، ماده خاموش کننده IG-01 به سرعت در قسمت پایین اتاق متمرکز می شود. برای خطرات آتش سوزی های کلاس A، B و C، در اتاق هایی با طبقه های برآمده به شدت توصیه می شود. این سیستم با سیل کامل اتاق کار می کند و در کمتر از یک دقیقه تخلیه کامل را تضمین می کند.
-
نیتروژن (Nitrogen) یا IG-100
سیستم های اطفاء حریق نیتروژن از نیتروژن خالص (99.99%) استفاده می کنند که به طور طبیعی گاز بی اثر موجود در جو است. برای استفاده در فضاهای اشغالی بی خطر است و هیچ تهدیدی برای محیط زیست ندارد. نیتروژن به عنوان یک سرکوب کننده آتش با کاهش محتوای اکسیژن در یک اتاق حدی که در آن آتش خاموش می شود، بدون به خطر انداختن ایمنی افراد حاضر در اتاق عمل می کند. نیتروژن وقتی در معرض شعله قرار می گیرد، تجزیه نمی شود و هیچ محصول جانبی تولید نمی کند.
-
آرگونیت (Argonite) یا IG-55
آرگونیت یا IG-55 ترکیبی ساده از 50 درصد گاز آرگون و 50 درصد گاز نیتروژن با چگالی مشابه چگالی هوا است. هم آرگون و هم نیتروژن گازهای تمیز و طبیعی هستند که به راحتی در سراسر جهان در دسترس هستند. این سیستم پتانسیل مستقیم گرمایش جهانی یا تخریب لایه ازن را ندارد. آرگونیت به حداقل تمیز کردن پس از آتش سوزی نیاز دارد و هنگامی که در معرض شعله ناشی از آتش سوزی قرار می گیرد، تجزیه نمی شود و هیچ محصول جانبی تولید نمی کند.
-
اینرژن (Inergen) یا IG-541
عامل اطفاء حریق Inergen از 50% آرگون، 42% نیتروژن و 8% CO2 تشکیل شده است. CO2 موجود در این ترکیب به ما کمک می کند تا اکسیژن را به سلول های خون خود جذب کنیم. با انجام این کار خطر علائمی مانند تنگی نفس، خستگی، اختلالات شناختی و سردرد کاهش می یابد. Inergen تا به امروز تنها عامل سرکوب کننده گاز است که آزمایش شده و بی خطر بودن آن بر روی انسان ثابت شده است.
