سیستم های اطفا حریق آئروسل یک پیشرفت در فناوری اطفا حریق هستند و وسیله ای بسیار موثر و کارآمد برای اطفای حریق ارائه می دهد. برخلاف روش‌های سنتی که به آب، فوم یا گازها متکی هستند، سیستم‌های مبتنی بر آئروسل یک غبار ریز یا ذرات عوامل سرکوب‌کننده حریق را در ناحیه ای که دچا حریق شده آزاد می‌کنند. این روش نه تنها شعله های حریق را به سرعت سرکوب می کند، بلکه آسیب به محیط اطراف را نیز به حداقل می رساند. ادغام سیستم‌های مبتنی بر آئروسل گامی قابل توجه در جهت افزایش اقدامات ایمنی آتش نشان می‌دهد و بررسی پیچیدگی‌های این روش مدرن اطفا حریق را ضروری می‌سازد.
سیستم اطفای حریق آیروسل یکی از انواع سیستم های اطفای حریق گازی است که از یک مه ریز ماده خاموش کننده به شکل اسپری برای مهار آتش استفاده می کند. سیستم اطفا حریق آئروسل دارای مزایا و کاربری های خاص خود است که در ادامه مطلب به بررسی آن می پردازیم.
ایروسل چیست؟
آیروسل (Aerosol) یا هواپخش به طور کلی به سوسپانسیون ذرات جامع یا قطرات مایع معلق در یک گاز گفته می شود. این اسم در کل برای ذرات گرد و غبار معلق در هوا به کار می رود. اما منظور از سیستم اطفاء حریق آئروسل یکی از انواع سیستم اطفا حریق گازی است که برای اطفاء حریق در فضاهای بسته مانند محفظه موتور، اتاق ماشین آلات، اتاق ها سرور و سایر مناطق مشابه طراحی شده است.
این سیستم از یک عامل خاموش کننده مبتنی بر نیتروژن استفاده می کند که در سیلندرها ذخیره می شود و هنگام تشخیص آتش از طریق شبکه ای از لوله ها و نازل ها آزاد می شود. عامل با مهار اکسیژن آتش کار می کند و در نتیجه شعله های آتش را خاموش می نماید.
گاز یا پودر به عنوان عامل خاموش کننده آیروسل
یک سیستم اطفاء حریق آئروسل بسته به سیستم و کاربرد خاص می تواند از گاز یا پودر به عنوان عامل خاموش کننده استفاده کند.
سیستم اطفا حریق آیروسل مبتنی بر گاز از مه ریز ذرات گاز برای خاموش کردن آتش استفاده می کنند. ذرات گاز با تداخل در واکنش شیمیایی که آتش را حفظ می کند، کار می کند، که می تواند به سرعت شعله ها را خاموش نماید. برخی از گازهای رایج مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق آئروسل عبارتند از نیتروژن، دی اکسید کربن و آرگون.
سیستم اطفای حریق ایروسل مبتنی بر پودر از پودر ریز برای خاموش کردن آتش استفاده می کنند. این پودر با خفه کردن آتش و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به شعله ها عمل می کند. برخی از پودرهای رایج مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق آئروسل شامل بی کربنات پتاسیم، بی کربنات سدیم و مونوآمونیوم فسفات است.
هر دو سیستم خاموش کننده آیروسل مبتنی بر گاز و پودر دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب نوع مورد استفاده به کاربرد خاص و خطرات آتش سوزی موجود بستگی دارد. برای تعیین مناسب ترین نوع سیستم اطفای حریق آئروسل برای یک کاربرد خاص، مشورت با یک متخصص حفاظت از حریق واجد شرایط مهم است.
انواع سیستم اطفاء حریق آئروسل
سیستم اطفای حریق آیروسل را از لحاظ روش فعال سازی، نحوه کاربری و غلظت مواد می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد. در ادامه به توضیح آنها می پردازیم.
انواع خاموش کننده ایروسل از نظر روش فعالسازی
کپسول های آتش نشانی آئروسل را می توان بر اساس روش فعال سازی به سه نوع طبقه بندی کرد:
کپسول آیروسل الکتریکی
کپسول های آتش نشانی آئروسل الکتریکی توسط یک سیگنال الکتریکی، معمولاً از یک سیستم تشخیص حریق، فعال می شوند. سیگنال الکتریکی باعث آزاد شدن ماده خاموش کننده از سیلندر می شود.
کپسول آیروسل حرارتی
کپسول های آتش نشانی حرارتی توسط یک عنصر حساس به حرارت فعال می‌شوند که وقتی دما به حد معینی می‌رسد باعث آزاد شدن عامل خاموش‌کننده می شود. این نوع کپسول آتش نشانی آیروسل معمولاً در مناطقی استفاده می شود که احتمال وقوع آتش سوزی به دلیل دماهای بالا یا منابع گرما وجود دارد.
کپسول آیروسل مکانیکی
کپسول های آتش نشانی مکانیکی با ابزارهای دستی مانند کشیدن یک پین یا فشار دادن یک دکمه فعال می شوند. این نوع کپسول آتش نشانی آیروسل معمولاً در مناطقی استفاده می شود که احتمال وقوع آتش سوزی کمتر است اما به دلایل ایمنی همچنان به کپسول آتش نشانی نیاز است.
انواع سیستم اطفا حریق آیروسل از نظر نحوه کاربری
دو نوع اصلی خاموش کننده آئروسل از نظر روش فعال سازی وجود دارد:
خاموش کننده های ایروسل دستی و قابل حمل
این نوع خاموش کننده ها از کاربر می خواهند که با فشار دادن یک دکمه یا کشیدن یک ماشه، دستگاه را به صورت فیزیکی فعال کند. کپسول های آتش نشانی آیروسل دستی معمولاً در خانه ها، اتومبیل ها و قایق ها یافت می شوند و اغلب برای آتش سوزی های کوچک استفاده می شوند.
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آیروسل
این نوع خاموش کننده های ایروسل به گونه ای طراحی شده اند که در هنگام تشخیص آتش سوزی به طور خودکار فعال شوند. آنها معمولاً در محیط های تجاری و صنعتی استفاده می شوند که در آن آتش سوزی می تواند بدون حضور کسی برای فعال کردن خاموش کننده رخ دهد. خاموش کننده آیروسل خودکار از روش های تشخیص مختلفی مانند دتکتور حرارتی، دتکتور دود یا آشکارساز شعله برای فعال کردن دستگاه استفاده می کنند.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که خاموش کننده آیروسل اتوماتیک می توانند در شرایط خاص راحت تر و موثرتر باشند، اما برای اطمینان از عملکرد صحیح و فعال شدن آنها در صورت نیاز به نصب و نگهداری مناسب نیاز دارند. همچنین داشتن نوع و اندازه مناسب خاموش کننده برای نوع آتش سوزی که ممکن است رخ دهد و رعایت دستورالعمل های ایمنی مناسب هنگام استفاده از هر نوع کپسول آتش نشانی ضروری است.
انواع سیستم خاموش کننده آیروسل از نظر غلظت
دو نوع اصلی از سیستم های اطفای حریق ایروسل از نظر غلظت مواد وجود دارد:
-
سیستم های خاموش کننده آیروسل با غلظت بالا
این سیستم ها از غلظت بالاتری از عامل خاموش کننده برای سرکوب آتش استفاده می کنند. آنها معمولاً در مناطق بزرگتر یا برنامه هایی استفاده می شوند که در آن به سطح بالاتری از قدرت خاموش کننده نیاز است. سیستم‌های آئروسل با غلظت بالا اغلب در کاربردهای صنعتی و تجاری مانند مراکز داده، نیروگاه‌ها و تأسیسات تولیدی استفاده می‌شوند.
- سیستم های خاموش کننده آیروسل با غلظت پایین
غلظت ماده خاموش کننده مورد استفاده در این سیستم ها بسته به کاربرد خاص و نوع آتش خاموش می تواند متفاوت باشد. مهم است که سطح غلظت مناسب را برای برنامه خاص انتخاب کنید تا از مهار آتش موثر اطمینان حاصل کنید و در عین حال هرگونه آسیب یا خطر احتمالی برای افراد و اموال را به حداقل برسانید.
فناوری و روش عملکرد سیستم خاموش کننده ایروسل
سیستم های خاموش کننده آئروسل از فناوری پیچیده ای استفاده می کنند که شامل رهاسازی کنترل شده مه ریز از ماده خاموش کننده به شکل اسپری آئروسل است. این فناوری با تبدیل یک ترکیب جامد به گازی کار می‌کند که به سرعت منبسط می‌شود و یک مه ریز از عامل خاموش کننده ایجاد می‌کند که به طور موثر آتش‌سوزی را سرکوب می‌کند.
روش کار یک سیستم خاموش کننده آئروسل معمولاً شامل مراحل زیر است:
- تشخیص: سیستم وجود آتش سوزی را از طریق سنسورهای مختلف مانند دتکتورهای حرارتی، آشکارسازهای دود یا دتکتورهای شعله تشخیص می دهد.
- فعال سازی: پس از تشخیص آتش سوزی، سیستم مولد آئروسل را فعال می کند که ترکیب جامد را به گاز تبدیل می کند که به سرعت منبسط می شود و غبار آئروسل تولید می کند.
- سرکوب: غبار ریز عامل خاموش کننده به منطقه حفاظت شده رها می شود، جایی که به سرعت به مناطق صعب العبور نفوذ می کند و با کاهش سطح اکسیژن در منطقه، آتش را فرو می نشاند.
- خنک کننده: عامل خاموش کننده همچنین به خنک شدن محیط اطراف کمک می کند که می تواند به جلوگیری از احتراق مجدد کمک کند.
- پس از اطفای حریق: هنگامی که آتش خاموش شد، سیستم ممکن است به تخلیه غبار آئروسل برای مدتی ادامه دهد تا اطمینان حاصل شود که آتش کاملا خاموش شده است.
کاربرد و موارد مصرف
برخلاف سیستم‌های اطفاء حریق سنتی که از آب یا مواد شیمیایی برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند، سیستم‌های آئروسل از یک مه ریز از ماده خاموش کننده به شکل اسپری آئروسل استفاده می‌کنند.
غبار آئروسل با حرارت دادن یک ترکیب جامد ایجاد می شود که سپس گازی را آزاد می کند که به سرعت منبسط می شود و غبار تولید می کند. مه می تواند به مناطق صعب العبور نفوذ کند و با کاهش سطح اکسیژن در منطقه، آتش را خاموش کند.
سیستم آئروسل برای اطفای کدام کلاس های آتش مناسب است؟
سیستم اطفا حریق آیروسل برای اطفاء حریق آتش های کلاس A، B و C مناسب است.
آتش های کلاس A حریق هایی هستند که شامل مواد قابل احتراق معمولی مانند چوب، کاغذ و پارچه می گردند. سیستم آیروسل می تواند آتش های کلاس A را با حذف گرما و اکسیژن از آتش خاموش کند.
حریق های کلاس B آتش هایی هستند که شامل مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، روغن و حلال ها می شوند. خاموش کننده ائروسل می تواند آتش های کلاس B را با سرکوب اکسیژن آتش و خنک کردن منطقه آسیب دیده خاموش کند.
آتش‌سوزی های کلاس C حریق هایی هستند که شامل تجهیزات الکتریکی مانند سیم کشی و لوازم خانگی می شوند. سیستم اطفا حریق آیروسل می‌تواند آتش های کلاس C را با سرکوب منبع اکسیژن آتش خاموش کند، بدون اینکه خطر برق گرفتگی برای اپراتور ایجاد کند.
توجه به این نکته ضروری است که سیستم اطفای آیروسل ممکن است برای همه انواع آتش سوزی مناسب نباشد و قابلیت اطفاء خاص این سیستم بسته به نصب خاص و مقررات محلی ممکن است متفاوت باشد. همیشه توصیه می شود که با سازنده سیستم و یک مهندس حریق واجد شرایط مشورت کنید تا مناسب ترین نوع سیستم حفاظت از حریق را برای یک کاربرد خاص تعیین کنید.
مزایای آیروسل
سیستم های اطفای آئروسل در سرکوب آتش بسیار موثر هستند و مزایای متعددی نسبت به سیستم های اطفاء حریق سنتی مانند سیستم های مبتنی بر آب یا مواد شیمیایی دارند.
آنها غیر سمی، غیر خورنده هستند و هیچ گونه باقیمانده ای از خود بر جای نمی گذارند و برای استفاده در مناطق حساس مانند اتاق سرور، مراکز داده و سایر تجهیزات الکترونیکی ایده آل هستند.
سیستم اطفا حریق آیروسل همچنین سبک وزن هستند و به فضای ذخیره سازی کمتری نسبت به سیستم های اطفاء حریق سنتی نیاز دارند. با این حال، سیستم های خاموش کننده آئروسل برای همه انواع آتش سوزی مناسب نیستند و ممکن است برای استفاده موثر نیاز به آموزش تخصصی داشته باشند.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مطلب مزایا و معایب آیروسل در مقایسه با سایر سیستم های اطفا حریق مراجعه نمایید.
شارژ سیستم آتش نشانی ایروسل
قوطی یا کپسول های سیستم اطفای حریق آئروسل معمولاً با یک پودر شیمیایی خشک یا یک ماده خاموش کننده مایع که با نیتروژن یا گاز دیگری تحت فشار است شارژ می شوند. فرآیند شارژ خاص به نوع و سازنده کپسول آتش نشانی آئروسل بستگی دارد.
توجه به این نکته مهم است که فرآیند شارژ کپسول آتش نشانی آیروسل بسته به نوع خاص و سازنده آن ممکن است متفاوت باشد.
نکات ایمنی استفاده از سیستم اطفای ائروسل
هنگام استفاده از خاموش کننده های آئروسل، رعایت دستورالعمل های ایمنی مناسب ضروری است. در ادامه چند دستورالعمل کلی و نکته ایمنی مهم را بررسی می کنیم.
1. دستورالعمل های سازنده را دنبال کنید
همیشه دستورالعمل های سازنده را برای سیستم اطفاء حریق آئروسل که استفاده می کنید دنبال کنید. این شامل دستورالعمل های نصب، استفاده و نگهداری است.
2. آموزش پرسنل
اطمینان حاصل کنید که همه پرسنلی که ممکن است نیاز به استفاده از سیستم اطفا حریق آیروسل داشته باشند در مورد نحوه استفاده از آن به درستی آموزش دیده اند. این شامل آگاهی از زمان و نحوه فعال کردن سیستم و همچنین هرگونه اقدامات احتیاطی ایمنی است که باید انجام شود.
3. سیستم را در دسترس نگه دارید
اطمینان حاصل کنید که خاموش کننده آیروسل به راحتی در مواقع اضطراری قابل دسترسی است. دسترسی به سیستم یا اجزای آن را مسدود یا محدود نکنید.
4. تعمیر و نگهداری منظم
سیستم اطفای حریق آئروسل را به طور منظم بازرسی و نگهداری کنید تا از وضعیت مناسب آن اطمینان حاصل کنید. این شامل بررسی فشار سیستم، آزمایش آلارم ها و نشانگرها و شارژ مجدد عامل خاموش کننده در صورت نیاز است.
5. آزمایش سیستم اطفای آیروسل به طور منظم
سیستم اطفاء حریق آئروسل را به طور منظم آزمایش کنید تا مطمئن شوید که به درستی کار می کند. این می تواند شامل تست های عملکردی و همچنین تست آلارم ها و نشانگرها باشد.
6. تهویه مناسب
مطمئن شوید که ناحیه ای که سیستم آتش نشانی آئروسل نصب شده است به درستی تهویه می شود. این کار می تواند به جلوگیری از تجمع گازهای بالقوه مضر در صورت آتش سوزی کمک کند.
7. از تجهیزات حفاظت شخصی استفاده کنید
هنگام آزمایش یا انجام تعمیر و نگهداری سیستم اطفاء حریق ایروسل، از تجهیزات حفاظت فردی مناسب مانند دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید تا در برابر هرگونه خطر احتمالی محافظت شود.
طراحی سیستم اطفا حریق آیروسل
طراحی یک سیستم اطفا حریق آئروسل به کاربرد خاص، نوع آتش سوزی که احتمال وقوع آن وجود دارد و توصیه های سازنده بستگی دارد.
-
- تعیین نوع آتش سوزی که احتمال وقوع آن وجود دارد: انواع مختلف آتش سوزی به انواع مختلفی از عوامل خاموش کننده نیاز دارند. نوع ماده خاموش کننده مورد استفاده در یک سیستم آیروسل به نوع آتش سوزی که احتمال وقوع آن وجود دارد بستگی دارد.
- تعیین منطقه حفاظت شده: اندازه و طرح منطقه حفاظت شده تعداد و مکان ژنراتورهای آئروسل مورد نیاز برای پوشش موثر منطقه را تعیین می کند.
- روش فعال سازی را تعیین کنید: سیستم های ایروسل می توانند به صورت دستی فعال شوند، به طور خودکار فعال شوند یا ترکیبی از هر دو. روش فعال سازی به برنامه خاص و توصیه های سازنده بستگی دارد.
- تعیین زمان تخلیه مناسب: زمان تخلیه باید به اندازه کافی طولانی باشد تا ضمن به حداقل رساندن هرگونه آسیب یا خطر احتمالی برای افراد و اموال، آتش به طور موثر مهار شود.
- مطابق با الزامات نظارتی: سیستم های اطفاء حریق آیروسل باید با مقررات و استانداردهای مرتبط مطابقت داشته باشد.
استانداردها و ضوابط سیستم اطفای آیروسل
چندین استاندارد و مقررات برای طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش نشانی آئروسل اعمال می شود. در اینجا برخی از رایج ترین آنها آورده شده است:
NFPA 2010
استانداردی برای سیستم های اطفاء حریق آئروسل ثابت است. این استاندارد الزامات را برای طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش نشانی ثابت آئروسل، از جمله الزامات برای طرح سیستم، مقدار عامل خاموش کننده و فعال سازی سیستم، فراهم می کند.
BS EN 15276-2:2019
یک استاندارد اروپایی است که الزامات طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش نشانی آئروسل متراکم را فراهم می کند. این استاندارد برای سیستم های آتش نشانی ثابت که از آئروسل متراکم به عنوان عامل خاموش کننده استفاده می کنند، اعمال می شود و راهنمایی هایی را در مورد اطمینان از طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش‌نشانی آیروسل متراکم با استاندارد بالایی از ایمنی و اثربخشی ارائه می دهد.
عوامل موثر در انتخاب سیستم اطفا حریق ایروسل
انتخاب خاموش کننده آئروسل مناسب برای یک کاربرد خاص برای اطمینان از موثر بودن خاموش کننده در سرکوب آتش مهم است. چند فاکتور مهم برای انتخاب خاموش کننده آئروسل عبارتند از:
کلاس آتش
نوع آتشی را که کپسول خاموش کننده برای مهار آن در نظر گرفته شده است را در نظر بگیرید. خاموش کننده های آئروسل می توانند برای آتش سوزی های کلاس A، کلاس B و کلاس C موثر باشند، اما عامل خاموش کننده خاص و میزان تخلیه ممکن است بسته به نوع آتش متفاوت باشد.
اندازه حریق احتمالی
اندازه آتشی را در نظر بگیرید که خاموش کننده برای مهار آن در نظر گرفته شده است. خاموش کننده های آئروسل معمولا برد و زمان تخلیه محدودی دارند، بنابراین مهم است که خاموش کننده ای را انتخاب کنید که متناسب با اندازه آتش باشد.
مکان نصب سیستم اطفا حریق آیروسل
مکانی که خاموش کننده در آن نصب خواهد شد را در نظر بگیرید. خاموش کننده های آئروسل ممکن است برای استفاده در فضاهای کوچک یا مناطقی که یک کپسول آتش نشانی سنتی ممکن است کاربردی یا موثر نباشد مناسب باشد.
الزامات نگهداری
الزامات تعمیر و نگهداری خاموش کننده را در نظر بگیرید. خاموش کننده های آیروسل به بازرسی و نگهداری منظم نیاز دارند تا از عملکرد مناسب آنها در صورت آتش سوزی اطمینان حاصل شود.
تاثیرات محیطی
تاثیرات محیطی خاموش کننده را در نظر بگیرید. برخی از مواد خاموش کننده آئروسل ممکن است اثرات زیست محیطی داشته باشند، بنابراین مهم است که خاموش کننده ای را انتخاب کنید که برای کاربرد خاص مناسب باشد و هر گونه مقررات زیست محیطی قابل اجرا را رعایت کند.
هزینه و قیمت سیستم اطفا حریق آیروسل
هزینه و قیمت خاموش کننده شامل هزینه های نصب و نگهداری را در نظر بگیرید. در حالی که خاموش‌کننده های آئروسل ممکن است گران‌تر از کپسول های آتش نشانی سنتی باشند، ممکن است در کاربردهای خاص به دلیل سهولت نصب و نگهداری مقرون به صرفه تر باشند.
برندهای معروف سیستم اطفای آیروسل
برندهای جهانی معروفی از سیستم های اطفاء حریق آئروسل از تولید کنندگان مختلف موجود است. برخی از آنها عبارتند از:
- Stat-X: یک نام تجاری از سیستم های اطفاء حریق آئروسل متراکم است که توسط Fireaway Inc. ساخته شده است.
- FirePro: از برندهای سیستم های اطفاء حریق آئروسل متراکم است که توسط FirePro Systems تولید می شود. سیستم های FirePro برای استفاده در برنامه های مختلف از جمله مراکز داده، اتاق های برق و سایر دارایی های با ارزش طراحی شده اند.
- Fike: تولید کننده طیف وسیعی از سیستم های حفاظت آتش، از جمله سیستم های اطفاء حریق ایروسل متراکم است. سیستم های Fike برای استفاده در کاربردهای مختلف از جمله محیط های صنعتی، تجاری و مسکونی طراحی شده اند.
قیمت سیستم اطفا حریق آیروسل
هزینه یک سیستم اطفا حریق ایروسل می تواند بسته به عوامل مختلفی متفاوت باشد، از جمله:
- ظرفیت سیستم: هزینه یک سیستم آتش نشانی آیروسل اغلب به طور مستقیم با ظرفیت آن مرتبط است. یک سیستم با ظرفیت بیشتر معمولاً هزینه بیشتری نسبت به یک سیستم کوچکتر دارد.
- طراحی سیستم: طراحی سیستم می تواند روی هزینه نیز تاثیر بگذارد. یک سیستم پیچیده تر با تعداد اجزای بیشتر، مانند ژنراتورهای آئروسل و نازل های متعدد، ممکن است بیش از یک سیستم ساده تر هزینه داشته باشد.
- الزامات نصب: هزینه نصب بسته به پیچیدگی نصب و مکان سیستم می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال، نصب یک سیستم در یک مکان صعب العبور ممکن است نیاز به زمان و کار بیشتری داشته باشد که می تواند هزینه را افزایش دهد.
- الزامات نگهداری: هزینه نگهداری نیز می تواند عاملی باشد که باید در نظر گرفته شود. سیستمی که به تعمیر و نگهداری مکرر یا نگهداری تخصصی نیاز دارد ممکن است در طول زمان هزینه بیشتری برای نگهداری داشته باشد.
- نام تجاری و سازنده: برند و سازنده سیستم نیز می تواند روی هزینه تاثیر بگذارد. برندهای معروف و معتبر ممکن است قیمت بیشتری نسبت به برندهای کمتر شناخته شده داشته باشند.
- مقررات محلی: مقررات و کدهای محلی ممکن است به اجزای خاص یا الزامات نصب نیاز داشته باشند که می تواند بر هزینه سیستم تأثیر بگذارد.
در نظر گرفتن این عوامل هنگام ارزیابی هزینه یک سیستم آتش نشانی آئروسل مهم است.
برای تعیین مناسب ترین سیستم برای یک کاربرد معین و به دست آوردن تخمین هزینه دقیق بر اساس نیازهای خاص نصب، با همکاران ما در سامانه تخصصی کیوپیکت تماس بگیرید.
لطفا در این خصوص توضیحات بیشتری بدهید. ممنون از شما